Μολιέρος: 400 χρόνια από τη γέννηση του Γάλλου συγγραφέα

Στην Ελλάδα και ειδικά σε όσους δεν ασχολούνται με θέατρο, ο Μολιέρος είναι μια απροσδιόριστη φιγούρα· μπορεί να έχουν ακούσει το όνομα αλλά – δυστυχώς γι' αυτούς – ίσως και να μην ξέρουν καλά καλά αν ο Μολιέρος ήταν συγγραφέας ή ποιητής ή ακόμη και τίτλος θεατρικής παράστασης. Για τη Γαλλία, όμως, ο Μολιέρος είναι ο μεγαλύτερος θεατρικός συγγραφέας που έβγαλε η χώρα και σίγουρα μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες. Ενδεικτικό είναι πως η συνήθης φράση που λένε στη Γαλλία για τη γλώσσα τους είναι "η γλώσσα του Μολιέρου".

Η Γαλλία φέτος γιορτάζει τα 400 χρόνια από τη γέννηση του Μολιέρου, ο οποίος γεννήθηκε το 1622, ανακηρύσσοντας όλο το έτος ως "έτος Μολιέρου" και γιορτάζοντάς το με πολλές εκδηλώσεις και, προφανώς, θεατρικές παραστάσεις των έργων του.

Ο Μολιέρος γεννήθηκε ως Jean-Baptiste Poquelin σε ευκατάστατη οικογένεια στο Παρίσι, καθώς ο πατέρας του ήταν ένας από τους επιπλοποιούς του βασιλιά, θέση την οποία ήθελε να πάρει και ο γιός του. Ο Jean-Baptiste, λοιπόν, μορφώθηκε στο College de Clermont (από το οποίο βγήκαν μεγάλες προσωπικότητες της Γαλλίας όπως ο Βολταίρος) και… κάπου εκεί αποφάσισε, σε ηλικία 21 ετών, να σπάσει την παράδοση και να γίνει ηθοποιός. Μάλιστα, το θεατρικό όνομα "Moliere" εμφανίζεται σε ντοκουμέντα της εποχής για πρώτη φορά το 1644.

Μολιέρος - Ζωή και Έργα

Ο Μολιέρος ήταν αφοσιωμένος "θεατράνθρωπος" μέχρι το κόκκαλο. Το να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε μόνο τη ζωή του, χωρίς το θέατρο, είναι άσκοπο, μιας και ο Μολιέρος έζησε και πέθανε (κυριολεκτικώς) πάνω στο "σανίδι". Βέβαια, αν και ηθοποιός από το 1644, πέρασαν 20 χρόνια μέχρι να γράψει ένα δικό του έργο. Η ευτυχία, όμως, ήταν το ότι είχε την εύνοια του Λουδοβίκου του 14ου (Louis XIV), του βασιλιά της Γαλλίας, ο οποίος τον υποστήριξε πολλάκις σε διάφορες κόντρες και αντιδικίες που είχε με την αριστοκρατία και την εκκλησία. Η υποστήριξη του Λουδοβίκου, όμως, ήταν αυτή που πιθανώς να του έδωσε και το έναυσμα για να… στρωθεί στο γράψιμο. Το 1664, ο Louis τον είχε κάνει διευθυντή του βασιλικού θεατρικού θιάσου και τον έβαλε να διοργανώσει μια εκδήλωση στις Βερσαλλίες, όπου ο Μολιέρος έφτασε με τέσσερα δικά του θεατρικά: την Πριγκίπισσα της Ήλιδος, τον Γάμο με το στανιό, τους Εκνευριστικούς και… το piece de la resistance… τον Ταρτούφο!

Ο Ταρτούφος είναι μια κωμωδία η οποία στηλιτεύει τους θρησκόληπτους και την υποκρισία αυτών. Δυστυχώς για τον Μολιέρο, η αυλή ήταν γεμάτη από ηλικιωμένους ευγενείς, τη λεγόμενη "παλαιά αυλή", οι οποίοι διέκριναν τον εαυτό τους στη σάτιρα του Μολιέρου και έγιναν έξω φρενών! Ο Λουδοβίκος, υπό την τεράστια πίεση της αυλής, απαγόρευσε το έργο αυτό, αλλά ταυτοχρόνως συνέχισε να υποστηρίζει τον Μολιέρο και μάλιστα αύξησε το βασιλικό του επίδομα κατά πολύ και έδωσε στον θίασο του Μολιέρου τον τίτλο του επίσημου βασιλικού θιάσου!

Ο Ταρτούφος αποτελεί ίσως το πιο επιδραστικό έργο του Μολιέρου και σίγουρα το έργο για το οποίο πάλεψε περισσότερο, για να το βγάλει στο σανίδι και να άρει την απαγόρευση. Επεξεργάστηκε το κείμενο και έβγαλε μια "αναθεωρημένη" εκδοχή υπό τον τίτλο "Ο Απατεώνας" (L' Imposteur), όμως γι' αυτήν απειλήθηκε μέχρι και με αφορισμό! Συνέχισε, όμως, να παλεύει για την "απελευθέρωση" του Ταρτούφου. Όπερ και εγένετο, μετά από μια πενταετία, όταν ο Λουδοβίκος είχε απαλλαγεί από την "παλαιά αυλή" και κρατούσε πλέον με σιγουριά τον θρόνο. Τότε μπόρεσε και ο Μολιέρος να ανεβάσει το έργο του, πλήρες και χωρίς αλλαγές και περικοπές, στο κοινό!

Ίσως και πεισμωμένος από τις διώξεις και τον πόλεμο για τον Ταρτούφο, ο Μολιέρος συνέχισε, μέσα από την τέχνη που ήξερε καλά, την κωμωδία και τη σάτιρα, να "χτυπά" και άλλες πτυχές της Γαλλικής κοινωνίας, όπως την υποκρισία, τη θέση ανδρών και γυναικών, τον γάμο, την κολακεία, και τη σοβαροφάνεια.

Έργα

Τα πιο γνωστά του έργα έχουν γίνει, πλέον, μέρος της κουλτούρας, τόσο της Γαλλίας όσο και της Ελλάδας, μιας και μιλάμε για έργα πάνω στα οποία βασίστηκαν πάμπολλα θεατρικά και κινηματογραφικά έργα, τα οποία πλέον θεωρούνται κλασικά. Για παράδειγμα, ο Αρχοντοχωριάτης (Le Bourgeois gentilhomme), ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope), ο Γάμος με το στανιό (Le Mariage force), ο Κατά Φαντασίαν ασθενής (Le Malade imaginaire), ο Δον Ζουάν (Dom Juan), ο Αμήχανος σύζυγος (Le Mari confondu), ο Φιλάργυρος (L' Avare), οι Υπέροχοι Εραστές (Les Amants magnifiques), ο Έρωτας Γιατρός (L' Amour medecin) και άλλα.

Θάνατος

Αν και ο θρύλος θέλει τον Μολιέρο να πεθαίνει πάνω στη σκηνή, στην πραγματικότητα αυτό δεν συνέβη. Κατέρρευσε πάνω στη σκηνή αλλά συνέχισε να παίζει μέχρι το τέλος της παράστασης. Έπειτα κατέρρευσε ξανά και πέθανε λίγες ώρες αργότερα, στο σπίτι του. Μάλιστα, λόγω του ότι ήταν ηθοποιός, δεν μπορούσε να ταφεί με Χριστιανική κηδεία, ούτε να ενταφιαστεί σε ιερό χώμα νεκροταφείου! Παρά ταύτα, ενταφιάστηκε σε ένα τμήμα νεκροταφείου το οποίο προοριζόταν για αβάπτιστα βρέφη, σε "μυστική κηδεία" αργά το βράδυ, τόσο μυστική ώστε παρευρέθηκαν… κοντά στα 1000 άτομα!

Ο Μολιέρος δεν ανήκει, πλέον, μόνο στη Γαλλία. Ανήκει σε όλο τον πλανήτη και αποτελεί πολύτιμο λίθο στο στέμμα της ανθρώπινης διανόησης. Μάλιστα, κάθε τόσο ανεβαίνουν έργα και διασκευές των έργων του Μολιέρου στο θέατρο – για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή παίζεται ο Ταρτούφος σε παιδική-εφηβική παράσταση, στο Γυάλινο Θέατρο. Αν για κάποιον λόγο δεν έχεις επαφή με Μολιέρο, πραγματικά αξίζει να τον γνωρίσεις!