Περίληψη: «Αν δεν έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο, χάνετε μια φοβερή εμπειρία». Άλλοι είπαν πως "η Shirley...
4 Νοεμβρίου , 2016 • 3 MINS READ
Το νέο βιβλίο της Shirley Jackson "Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο"
«Αν δεν έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο, χάνετε μια φοβερή εμπειρία». Άλλοι είπαν πως "η Shirley Jackson καταφέρνει το εξής ειρωνικό θαύμα: πείθει τον αναγνώστη ότι ένα σπίτι που κατοικείται από οριακές προσωπικότητες είναι ένας κόσμος πιο πλούσιος σε συμπόνια, αγάπη και λεπτότητα απ’ ό,τι όλος ο υπόλοιπος". Με τέτοιες κριτικές δεν θα μπορούσε παρά να μας κινήσει την περιέργεια το νέο βιβλίο το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και φέρει τον τίτλο "Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο". Συγγραφέας του βιβλίου η Shirley Jackson, σε μετάφραση στα ελληνικά της Βάσιας Τζανακάρη. Η μεταφράστρια τους βιβλίο μας περιγράφει παρακάτω πως βρέθηκε στον δρόμο της η Shirley Jackson και μας συστήνει με μοναδικό τρόπο το νέο βιβλίο."Μερικές λογοτεχνικές συναντήσεις είναι μοιραίες. Αυτό μου συνέβη με τη Shirley Jackson. Όταν, πριν από κάποια χρόνια, αναζητούσα βιβλίο προς μετάφραση στο πλαίσιο της διπλωματικής εργασίας για το μεταπτυχιακό μου, η Jackson ήταν μία από τις συγγραφείς που είχα κατά νου, αλλά τελικά με κέρδισε η βικτωριανή Elizabeth Gaskell. Ωστόσο, λίγο καιρό μετά, η Jackson βρέθηκε πάλι μπροστά μου, καθώς μου προτάθηκε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο να μεταφράσω το εμβληματικό βιβλίο της Ζούσαμε πάντα σ’ ένα κάστρο. Η Μέρικατ Μπλάκγουντ, η κεντρική ηρωίδα και αφηγήτρια, ζει με την αδελφή της, Κόνστανς, και τον θείο τους Τζούλιαν, στην έπαυλη των Μπλάκγουντ. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους πέθαναν από δηλητηρίαση πριν από χρόνια, και για τους φόνους τους οι κάτοικοι της πόλης θεωρούν υπεύθυνη την Κόνστανς, παρότι αθωώθηκε. Η Κόνστανς φαίνεται να πάσχει από αγοραφοβία, δεν κάνει βήμα πέρα από τον κήπο της, έτσι η Μέρικατ είναι εκείνη που έχει αναλάβει να κατεβαίνει για τα αναγκαία στην πόλη, όπου έρχεται αντιμέτωπη με το μίσος των κατοίκων. Η Μέρικατ είναι ασυνήθιστο κορίτσι. Προσπαθεί να προστατεύσει από τον έξω κόσμο την οικογένειά της, με ξόρκια και φυλαχτά, τα οποία όμως δεν αποδεικνύονται τόσο ισχυρά ώστε να εμποδίσουν την έλευση του ξαδέλφου Τσαρλς που εποφθαλμιά τα χρήματά τους. 
Η Jackson στήνει ένα σύμπαν εύθραυστο σαν τα φλιτζάνια από τα οποία οι ηρωίδες της πίνουν τσάι. Ο μικρόκοσμος της Μέρικατ και της Κόνστανς, τον οποίο προστατεύει το σπίτι των Μπλάκγουντ, είναι ένας κόσμος τάξης, ρουτίνας και ομορφιάς, όπου η παραμικρή αλλαγή και εισβολή μπορεί να τον καταστρέψουν ολοσχερώς. Αυτό θα επιθυμούσαν οι κάτοικοι της πόλης, σαν τιμωρία για την υποτιθέμενη δολοφονική φύση της Κόνστανς. Στην πραγματικότητα, οι κάτοικοι φθονούν την περιουσία των Μπλάκγουντ, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορούν να δεχτούν τη διαφορετικότητα των κοριτσιών. Αυτό το μοτίβο, της συντηρητικής μικρής πόλης που φοβάται το διαφορετικό, μπλέκεται με ένα άλλο γνώριμο μοτίβο του γοτθικού μυθιστορήματος, αυτό του στοιχειωμένου σπιτιού. Η οικία των Μπλάγκουντ μπορεί να μην κατοικείται από φαντάσματα, έχει όμως δική της ζωή, στοιχειώνει όμως τις δύο αδερφές και ορίζει τις κινήσεις τους. Οι δύο ηρωίδες μοιάζουν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: η αγοραφοβραγμένη Μέρικατ, απεικόνιση ενός μελλοντικού προτύπου που φαίνεται να γοητεύει και ταυτόχρονα να τρομάζει την Jackson. Στο Ζούσαμε πάντα σ’ ένα κάστρο το μακάβριο συνδυάζεται με το παιγνιώδες, το γκροτέσκο με την ομορφιά, και, καθώς η ένταση κλιμακώνεται αθόρυβα, το στοιχείο του απόκοσμου κυριαρχεί. Η γλώσσα της Jackson είναι ποιητική και ντελικάτη, κρυστάλλινη, στοιχεία που έπρεπε να περάσουν και στο ελληνικό κείμενο ώστε να είναι ισοδύναμο με τα πρωτότυπο. Ως εκ τούτου, έδωσα μεγάλη σημασία στις λεξικές επιλογές και στον ρυθμό. Επιπλέον, ιδιαίτερο ρόλο στην αφήγηση παίζουν τα αντικείμενα και το φαγητό, έτσι οι λεπτομερείς αυτές περιγραφές έπρεπε να αποδοθούν με ακρίβεια και ανάλογη λεπτομέρεια. Η ξεχωριστή «φωνή» της αφηγήτριας, της Μέρικατ, χρειαζόταν επίσης ειδικό χειρισμό: η Μέρικατ είναι 18 ετών, η συμπεριφορά της είναι εφηβική, σχεδόν παιδική, οι σκέψεις της όμως είναι σκέψεις μεγάλης γυναίκας. Τέλος, ενδιαφέρουσα μεταφραστική πρόκληση αποτέλεσε το ιδιότυπο μαύρο χιούμορ και η χαρακτηριστική ειρωνεία της Jackson αλλά και το ομοιοκατάληκτο γκροτέσκο παιδικό τραγουδάκι που διατρέχει το βιβλίο. Ήταν, συνολικά, μια μετάφραση που απόλαυσα χάρη στην ομορφιά της γλώσσας, τους γοητευτικούς ήρωες και την εξαιρετική ατμόσφαιρα." Βάσια Τζανακάρη
Η Jackson στήνει ένα σύμπαν εύθραυστο σαν τα φλιτζάνια από τα οποία οι ηρωίδες της πίνουν τσάι. Ο μικρόκοσμος της Μέρικατ και της Κόνστανς, τον οποίο προστατεύει το σπίτι των Μπλάκγουντ, είναι ένας κόσμος τάξης, ρουτίνας και ομορφιάς, όπου η παραμικρή αλλαγή και εισβολή μπορεί να τον καταστρέψουν ολοσχερώς. Αυτό θα επιθυμούσαν οι κάτοικοι της πόλης, σαν τιμωρία για την υποτιθέμενη δολοφονική φύση της Κόνστανς. Στην πραγματικότητα, οι κάτοικοι φθονούν την περιουσία των Μπλάκγουντ, ενώ ταυτόχρονα δεν μπορούν να δεχτούν τη διαφορετικότητα των κοριτσιών. Αυτό το μοτίβο, της συντηρητικής μικρής πόλης που φοβάται το διαφορετικό, μπλέκεται με ένα άλλο γνώριμο μοτίβο του γοτθικού μυθιστορήματος, αυτό του στοιχειωμένου σπιτιού. Η οικία των Μπλάγκουντ μπορεί να μην κατοικείται από φαντάσματα, έχει όμως δική της ζωή, στοιχειώνει όμως τις δύο αδερφές και ορίζει τις κινήσεις τους. Οι δύο ηρωίδες μοιάζουν να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: η αγοραφοβραγμένη Μέρικατ, απεικόνιση ενός μελλοντικού προτύπου που φαίνεται να γοητεύει και ταυτόχρονα να τρομάζει την Jackson. Στο Ζούσαμε πάντα σ’ ένα κάστρο το μακάβριο συνδυάζεται με το παιγνιώδες, το γκροτέσκο με την ομορφιά, και, καθώς η ένταση κλιμακώνεται αθόρυβα, το στοιχείο του απόκοσμου κυριαρχεί. Η γλώσσα της Jackson είναι ποιητική και ντελικάτη, κρυστάλλινη, στοιχεία που έπρεπε να περάσουν και στο ελληνικό κείμενο ώστε να είναι ισοδύναμο με τα πρωτότυπο. Ως εκ τούτου, έδωσα μεγάλη σημασία στις λεξικές επιλογές και στον ρυθμό. Επιπλέον, ιδιαίτερο ρόλο στην αφήγηση παίζουν τα αντικείμενα και το φαγητό, έτσι οι λεπτομερείς αυτές περιγραφές έπρεπε να αποδοθούν με ακρίβεια και ανάλογη λεπτομέρεια. Η ξεχωριστή «φωνή» της αφηγήτριας, της Μέρικατ, χρειαζόταν επίσης ειδικό χειρισμό: η Μέρικατ είναι 18 ετών, η συμπεριφορά της είναι εφηβική, σχεδόν παιδική, οι σκέψεις της όμως είναι σκέψεις μεγάλης γυναίκας. Τέλος, ενδιαφέρουσα μεταφραστική πρόκληση αποτέλεσε το ιδιότυπο μαύρο χιούμορ και η χαρακτηριστική ειρωνεία της Jackson αλλά και το ομοιοκατάληκτο γκροτέσκο παιδικό τραγουδάκι που διατρέχει το βιβλίο. Ήταν, συνολικά, μια μετάφραση που απόλαυσα χάρη στην ομορφιά της γλώσσας, τους γοητευτικούς ήρωες και την εξαιρετική ατμόσφαιρα." Βάσια Τζανακάρη 
