Περίληψη: «Τελικά ήταν καλά τα έργα;». Αυτή την απλή ερώτηση είχε κάνει με χαμηλό τον τόνο...
13 Μαΐου , 2016 • 2 MINS READ
Γιάννης Μόραλης: 100 χρόνια από τη γέννησή του
«Τελικά ήταν καλά τα έργα;». Αυτή την απλή ερώτηση είχε κάνει με χαμηλό τον τόνο της φωνής του ο Γιάννης Μόραλης στην Δάφνη Ζουμπουλάκη, κόρη της Πέγκυς, στα εγκαίνια της τελευταίας του έκθεσης το 2006. Ήταν 90 χρονών τότε – και χωρίς αμφιβολία ο σημαντικότερος εν ζωή Έλληνας ζωγράφος. Κι όμως, μέσα του βασίλευε ακόμα η λαχτάρα ενός καλλιτέχνη που δοκιμαζόταν και όχι η σιγουριά ενός φτασμένου δημιουργού.Όπως όλοι οι αληθινά σπουδαίοι καλλιτέχνες, ο Μόραλης είχε περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. «Η ζωγραφική είναι άχραντο μυστήριο, όπως ο έρωτας» έλεγε. «Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι σε έκανε να παραδοθείς έτσι σε έναν άνθρωπο, όπως ποτέ δεν ξέρεις τι σου καθοδηγεί το χέρι στον καμβά. Ποια μυστική δύναμη...». Γεννημένος στην Άρτα τον Απρίλη του 1916 (εκατό χρόνια συμπληρώνονται αυτές τις μέρες), είδε την πρώτη ενθουσιώδη κριτική για το έργο του να δημοσιεύεται στο περιοδικό Νέα Εστία το 1932, όταν ήταν ακόμα 16 ετών. Το 1937 κερδίζει υποτροφία για σπουδές ψηφοθετικής στο εξωτερικό. Τη μοιράζεται με τον Νίκο Νικολάου και οι δυο τους φεύγουν μαζί στη Ρώμη. Λίγους μήνες μετά, σειρά έχει το Παρίσι. Μετά την κήρυξη του πολέμου όμως, όπως οι περισσότεροι σπουδαστές, αναγκάζεται να επιστρέψει στην Ελλάδα.Αφού έχει γίνει πια γνωστός, το 1951 ξεκινά δύο πολύ σημαντικές συνεργασίες. Πρώτον, φιλοτεχνεί τα σκηνικά και τα κουστούμια για το μπαλέτο «Έξι λαικές ζωγραφιές», που παρουσιάζει το Ελληνικό Χορόδραμα σε χορογραφία Ραλλούς Μάνου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Δεύτερον, φιλοτεχνεί το εξώφυλλο και την προμετωπίδα για το βιβλίο του Ηλία Τσουκαλά «Υποβρύχιον Υ1», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος, με τις οποίες θα συνεργαστεί ως το τέλος της ζωής του. Λίγο αργότερα, στα 1954, ξεκινά η πολυετής συνεργασία με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν.«Η ζωγραφική δεν είναι έτοιμη, δηλαδή δεν υπάρχει στη φύση για να την πάρεις και να την αντιγράψεις» είχε πει κάποτε. «Πρέπει να δημιουργήσεις μια σύνθεση. Παίρνεις τα στοιχεία από τη φύση, τα οργανώνεις και τα ισορροπείς». Πέρα όμως από την έμπνευση που αντλούσε από τη φύση, ο Μόραλης κατάφερνε να εντάξει στους πίνακές του στοιχεία από ρεύματα του παρελθόντος. Σε ένα από τα πιο γνωστά μεταγενέστερα έργα του, το «Ερωτικό» του 1990, οι γραμμές και οι μορφές παραπέμπουν στην κυκλαδίτικη τέχνη.Στα τελευταία του χρόνια, ο Μόραλης μιλούσε για τον θάνατο γλυκά και καταδεκτικά. Δεν το τρόμαζε η προοπτική του τέλους. Έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών το 2009, αφήνοντας πίσω του ένα έργο ανεκτίμητης αξίας, που τον κατατάσσει σε έναν από τους κορυφαίες Έλληνες καλλιτέχνες του 20ου αιώνα.
