Jazz στην Ελλάδα. Υπάρχει μέλλον;

Για τους περισσότερους, σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, η jazz είναι “κουραστική”, “ξενόφερτη”, “ακαδημαϊκή”. Κι όμως, αν ο ακροατής ξεφύγει λίγο από τη ρηχότητα της πλαστικής pop, θα διαπιστώσει οτι σε πολλά μουσικά είδη, το μικρόβιο της jazz έχει καταφέρει να διεισδύσει: Ένα σαξόφωνο, ένα όρθιο κοντραμπάσο, μια ρυθμική ακολουθία. Κάποτε ήταν πολύ συχνό, σε αυτό που ονομάστηκε διεθνές easy listening, αλλά κατάφερε να παρεισφρήσει ακόμα και στην καταιγίδα του ροκ. Η jazz αισθητική είναι παντού, αν θέλεις να την ανακαλύψεις. 

Αλλά ακόμα και πιο ολοκληρωμένα, εμβληματικά έργα της jazz μπορεί να τα ακούσει κανείς, χωρίς προηγούμενη θητεία στο είδος. Οι “Ballads” του John Coltrane, το  “Ah Um” του Charles Mingus, τo “In The Blue Hour” του Stanley Turrentine ή o Duke Ellington και η εποχή του swing μπορούν να ακουστούν ευχάριστα και από μη εκπαιδευμένα αυτιά. Κι ας έχουν “κουραστικά” σημεία, μπορεί κανείς να τα προσπερνάει, δεν είναι ντροπή.

Κάθε πρωί 8-10 στο Kosmos 93.6, προσπαθώ να επιλέγω τουλάχιστον 2-3 κομμάτια από την ιστορία της jazz, έστω και για λίγα λεπτά το καθένα. Υπάρχουν μαγικές στιγμές να ακούσεις, κυρίως σε slow ρυθμούς - και δεν χρειάζεται να ζορίσουμε τα αυτιά μας, ψάχνοντας στα (δύσπεπτα πολλές φορές) διαμάντια της modal ή της free jazz. “Μας κάνατε να αγαπήσουμε την jazz”, μου έκανε την υπέρτατη φιλοφρόνηση πριν από λίγο καιρό μια ακροάτρια. 

Παίζοντας μουσική σε πάρτι ή σε μαγαζιά, εντυπωσιάζομαι με το πόσο δημοφιλές είναι το swing, ειδικά στα κορίτσια κάθε ηλικίας, που είναι πάντα πιο ευαίσθητα στα μουσικά ακούσματα. Ίσως γιατί αυτή η χρυσή και απλή εποχή της jazz, τότε που όλα σχεδόν ήταν χορευτικά, δείχνει και το πόσο πανανθρώπινη είναι η απήχηση ενός από τα πρώτα έντεχνα κεφάλαια της μαύρης μουσικής - και το πόσο οι ρυθμοί της αφροαμερικανικής παράδοσης μιλάνε βαθιά μέσα μας.

Αισθάνομαι οτι η αποδοχή της jazz έχει αλλάξει. Αν η μεταμοντέρνα δεκαετία του ’90 ήταν αυτή που άρχισε να βάζει στη ζωή περισσοτέρων τα ακούσματα της jazz, έστω και μέσα από τα χορευτικά και μη υβρίδια της, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος νέος κόσμος αναζητά και λίγο περισσότερο αυτοσχεδιασμό και syncopation στη ζωή του. Είναι τα ψαγμένα μπαράκια; Είναι η εύκολη πρόσβαση στη μουσική στο διαδίκτυο; Είναι η επαναφορά της λατρείας του βινυλίου; Είναι οι συναυλίες των Ελλήνων μουσικών που αυξάνονται και πληθύνονται; Είναι η λαμπερή καριέρα Ελλήνων στις μητροπόλεις της jazz, ανά τον κόσμο; Ίσως όλα μαζί. 

Κι αν η jazz δεν θα γίνει ποτέ η κυρίαρχη μουσική σε αυτή τη χώρα (όπως άλλωστε δεν είναι πουθενά), μπορεί όμως να αποκτήσει τη θέση που της αξίζει, αυτή του σεβασμού και της προτίμησης από ένα υπολογίσιμο κοινό. Ίσως να έρθει και ξανά η ώρα να αποκτήσουμε, τουλάχιστον στην πρωτεύουσα, έναν jazz σταθμό, όπως ήταν ο βραχύβιος και ηρωικός Jazz Fm. Χωρίς δογματισμούς και ορθοδοξίες, αλλά για την ευχαρίστησή μας.

Γιατί η μουσική υπάρχει για να την αγαπήσεις. Όχι για να σε δυσκολέψει ή να σε βάλει να κάνεις αγγαρεία. Σιγά-σιγά θα ανακαλύψεις αυτά που συγκινούν τις εσωτερικές σου χορδές. Εγώ είμαι ακόμα στην αρχή…"

Προκόπης Δούκας