«Το κήτος» της Ούρσουλας Φωσκόλου – Μια αναμέτρηση που δεν τελειώνει ποτέ

Η Ούρσουλα Φωσκόλου καταθέτει στην πρώτη της πεζογραφική απόπειρα τις παιδικές της αναμνήσεις και αναμετριέται με τα θεμελιώδη ζητήματα της ανθρωπότητας.Αναμειγνύει με μεγάλη δεξιοτεχνία τον έρωτα, τον θάνατο, την εκδίκηση, την ενοχή, τα όνειρα και τις αυταπάτες και μας προσφέρει ένα κομψοτέχνημα μέσα από έναν ανεστραμμένο μεγεθυντικό φακό βιωμάτων και εμπειριών. Τα πεζά της Ούρσουλας Φωσκόλου είναι γεμάτα συναισθήματα και μυρωδιές. Τη μυρωδιά του κρεβατιού από «βιολέτες, τριαντάφυλλα κι εκείνη τη χωμάτινη οσμή παλιού νερού», τη μυρωδιά των καθισμάτων από «ιδρώτα κι άφτερ σέιβ», τη «μυρωδιά της σάρκας που σαπίζει», τη μυρωδιά του πορτοκαλιού και του ζεστού ψωμιού, τη μυρωδιά από «φρεσκοστυμμένο λεμόνι», τη μυρωδιά από «φρέσκια ρίγανη και δυόσμο», τη μυρωδιά της θάλασσας, τη μυρωδιά του γυμνού κορμιού, τη μυρωδιά της νιότης. Αυτής της ανεξάντλητης παραγωγού συναισθημάτων και αναμνήσεων. Στον πυρήνα τους έχουν, μεταξύ άλλων, την έννοια της δημιουργίας, αυτής της αρχέγονης ανάγκης του ανθρώπου να μετατρέπει το μαύρο σε άσπρο και τον θάνατο σε ζωή.

Με την άκρη της γλώσσας μου φύτεψα στο στέρνο σου ένα σπόρο. Θυμάμαι, μου ’χες πει πως δεν μπορούσες ν’ ανασάνεις.

(Από το πεζό «Νάρθηκας»)

Ταυτόχρονα, εμπεριέχουν, όμως – ίσως με τρόπο απόκοσμο, ίσως πάλι με τρόπο λυτρωτικό – και την έννοια της καταστροφής, της αναπόφευκτης μα απαραίτητης καταστροφής για ν’ ανθίσει το καινούργιο.

Ξέχειλες οι τσέπες της με κουκουνάρια, μεγάλα και σφιχτά, ίδια χειροβομβίδες.

(Από το πεζό «Η καλή τρομοκράτισσα»)

Το «Κήτος» δεν είναι ένα τερατόμορφο και αποκρουστικό τέρας, αλλά μια αινιγματική φιγούρα, ευεπίφορη στα κελεύσματα και τις παρακλήσεις των ανθρώπων. Ένα διαφορετικό κήτος, που φοβίζει ώρες ώρες, όμως, πιο πολύ.

Φώναξα με οργή: «Να έρθει ένα κήτος, να σηκώσει κύμα, με τα πτερύγια ν’ ανοίξει την κοιλιά του πλοίου. Έτσι, για να εξαφανιστείς». Και ήρθε: αργό, επιβλητικό, θεόρατο και στάθηκε, με ανοιχτά σαγόνια, στην ακτή.

(Από το πεζό «Το κήτος»)

Το «Κήτος» είναι ένα βιβλίο που ανησυχεί για τον άνθρωπο, αφουγκράζεται τις έγνοιες του και ακροβατεί ανάμεσα στην τρυφερότητα και τη θλίψη του ανεκπλήρωτου και του ατελέσφορου. Της ζωής που πέρασε και μας «τραυμάτισε», αφήνοντας το στίγμα της πάνω στις καρδιές μας.

Λίγο πιο κάτω από το σπίτι μας ακούμε το τρένο που περνά. Σαν λαβωμένο ζώο, σφυρίζει πένθιμα – και τότε όλοι σιωπούμε.

(Από το πεζό «Ελευσίνα»)

Η Ούρσουλα Φωσκόλου ιχνηλατεί το παρόν, ψάχνοντας δρόμους μέσα από το υποσυνείδητο και τα οράματα των ηρώων της, που άλλοτε σκοντάφτουν και άλλοτε πατούν γερά στα πόδια τους για να διαλέξουν την αναμέτρηση ή τη φυγή. Μία φυγή, που η συγγραφέας την αντιμετωπίζει με φρέσκια ματιά και την κάνει να μοιάζει «σαν ένα φεγγάρι γεμάτο, σαν μπολάκι με ρυζόγαλο». Η Ούρσουλα Φωσκόλου βραβεύτηκε το 2017 με το βραβείο νέου λογοτέχνη από το Περιοδικό Κλεψύδρα. Το βιβλίο της κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κίχλη και θα το βρείτε στα Public.

Παναγιώτης Κολέλης, συγγραφέας