mp3: το τέλος μιας εποχής ή μήπως όχι;

Περίληψη: Πολύς ντόρος έχει γίνει τις τελευταίες εβδομάδες, και πολύ ψηφιακό “μελάνι” έχει χυθεί, για τον...

Πολύς ντόρος έχει γίνει τις τελευταίες εβδομάδες, και πολύ ψηφιακό “μελάνι” έχει χυθεί, για τον υποτιθέμενοθάνατο” του γνωστού σε όλους μας mp3. Ανταποκρίνονται όλες αυτές οι φήμες στην πραγματικότητα; Έχουν δίκιο οι “Κασσάνδρες” που προφητεύουν το τέλος του format που προσδιόρισε τη σύγχρονη εποχή του internet και άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στο χώρο της μουσικής; Ήλθε η στιγμή για να μπει ταφόπλακα στην τεχνολογία που τραυμάτισε ανεπανόρθωτα τις δισκογραφικές εταιρίες παγκοσμίως, και που επαναπροσδιόρισε τον τρόπο που πωλείται η μουσική;

Λίγη ιστορία

Το mp3 δεν είναι, για την ακρίβεια, το όνομα της τεχνολογίας, ούτε καν το όνομα του προτύπου. Οι τρεις χαρακτήρες που γνωρίζουμε όλοι, απλά αντιστοιχούν στην κατάληξη του filename την οποία επέλεξαν οι ερευνητές του Fraunhofer Institute, οι δημιουργοί του mp3, για τα αρχεία ήχου που παράγονται. Επίσημα, το πρότυπο ονομάζεται “MPEG-1/2 Audio Layer III” και η τεχνολογία πίσω από αυτό “Lossy audio compression via perceptual coding”.Η βάση της τεχνολογίας αυτής ονομάζεται “ψυχοακουστική” και, πρακτικά, είναι το φαινόμενο κατά το οποίο το ανθρώπινο αυτί δεν ακούει όλες τις συχνότητες με τον ίδιο τρόπο, αλλά και πως συγκεκριμένες συχνότητες καλύπτουν άλλες, κάνοντας το αυτί να μην τις ακούει. Το αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι μια μέθοδος συμπίεσης αρχείων ήχου, μέσω της αφαίρεσης των συχνοτήτων που, ούτως ή άλλως, το ανθρώπινο αυτί δεν μπορεί να αντιληφθεί. Μιας και ο αλγόριθμος είναι “απωλεστικός” (δηλαδή χάνεται πληροφορία), το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι πανομοιότυπο με τον αρχικό ήχο. Όμως, μετά από έρευνες, έγινε φανερό πως είναι δυνατόν να μειωθεί το μέγεθος ενός αρχείου ήχου 12 φορές, με ελάχιστη μείωση στην (αντιληπτή) ποιότητα του ήχου. Ο πρώτος “codec” (πρόγραμμα συμπίεσης – αποσυμπίεσης) mp3 κυκλοφόρησε το 1994 από το Fraunhofer Institute, αν και οι έρευνες πάνω σε αυτή την τεχνολογία χρονολογούνται από το... 1894! Μάλιστα, λόγω της ισχύος των επεξεργαστών της εποχής, οι πρώτοι codecs που δημιουργήθηκαν σε εργαστήρια, έρχονταν σε μορφή κάρτας για PC, με 4 τσιπ DSP (Digital Signal Processor) πάνω της. Χρειάστηκαν λίγα χρόνια για να κυκλοφορήσει ο πρώτος επεξεργαστής που μπορούσε να παίξει mp3 – ο Intel 486DX2 στα 66MHz! [gallery link="file" size="full" ids="49572,49571,49570"] Αργότερα, με την πρόοδο της τεχνολογίας, όλα τα PC ήταν σε θέση να παίξουν ένα αρχείο mp3, και αργότερα να συμπιέσουν γρήγορα ένα αρχείο σε mp3 – πιο πριν, η συμπίεση σε mp3, η οποία είναι πολύ πιο απαιτητική σε ισχύ, διαρκούσε πολλά λεπτά! Πλέον, ακόμη και τα πιο φθηνά κινητά τηλέφωνα μπορούν να παίξουν αρχεία mp3, ενώ φορητά mp3 players είναι πλέον μικροσκοπικά. Μέχρι τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όμως, χρειαζόταν ένα κανονικό desktop PC για αυτή τη δουλειά.

Σημάδι στη μουσική

Το mp3 ως πρότυπο, παρ' ότι πέρασε τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του στα “αζήτητα”, έγινε διάσημο από τους “κακούς” χρήστες του internet, στα τέλη των '90s, οι οποίοι συμπίεζαν τραγούδια και ολόκληρα CD μουσικής σε mp3 και τα μοιράζονταν ελεύθερα στο internet, μέσω παράνομων προγραμμάτων όπως το Napster! Μετά από πολλά χρόνια κυνηγητού, μηνύσεων και απειλών, οι δισκογραφικές εταιρίες απλά παραδέχτηκαν πως ο τρόπος που θα πωλείται η μουσική τον 21ο αιώνα, απλά, δεν πρόκειται να μείνει ίδιος. Η Apple με το iTunes, και όλοι όσοι το ακολούθησαν, απλά επιβεβαίωσαν το γεγονός.

Τι έγινε τώρα;

Αυτό που έγινε πριν λίγες εβδομάδες είναι, απλούστατα, πως το Fraunhofer Institute, το οποίο έχει τις πατέντες για το πρότυπο mp3 και πωλεί άδειες χρήσης, ανακοίνωσε πως το πρόγραμμα αδειοδότησης για τις αντίστοιχες πατέντες τερματίζεται. Αυτό δεν σημαίνει πως το mp3 καταργείται, όμως. Απλά σημαίνει πως δε θα μπορεί κάποιος να αγοράσει νέες άδειες χρήσης για το πρότυπο αυτό. Αν κάποιος βιαστεί να βγάλει συμπέρασμα, θα πιστέψει πως αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν άλλα προγράμματα και συσκευές που θα υποστηρίζουν το mp3. Λάθος. Οι πατέντες για το mp3, ούτως ή άλλως, λήγουν στο τέλος του έτους, οπότε το Fraunhofer απλά σταμάτησε να πουλάει κάτι το οποίο, ούτως ή άλλως, θα γίνει “public domain” (ελεύθερο σε όλους) σε λίγους μήνες. Αυτό δε σημαίνει πως το mp3 “πέθανε” – ακριβώς το αντίθετο! Πλέον, το mp3 είναι ανοιχτό και ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να το χρησιμοποιήσει χωρίς άδειες! Για όσους βιάστηκαν, λοιπόν, να αποχαιρετήσουν το πολυαγαπημένο μας mp3… συγγνώμη, αλλά το mp3 θα βρίσκεται μαζί μας για πολύ καιρό ακόμα!