Jazz is a four letter word

Πριν από 10 ακριβώς χρόνια η Unesco θέσπισε την Παγκόσμια Ημέρα Τζαζ και κάθε 30 του Απρίλη καλεί τους πάντες να μάθουν τις ρίζες, την ιστορία της, το πώς έχει ταυτιστεί με την έννοια του δημιουργικού αυτοσχεδιασμού και την ελευθερία της έκφρασης, καθώς και πώς έχει επηρεάσει αμέτρητα μουσικά ρεύματα από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι και σήμερα...

Αυτές οι γιορτές είναι ωραίες κυρίως αν είσαι νέος: στέκονται ως αφορμή να ανακαλύψεις πράγματα που αγνοείς, να πας σε συναυλίες (ή, εν μέσω πανδημίας, να παρακολουθήσεις live στο jazzday.com τους κορυφαίους εν ζωή τζαζίστες να τζαμάρουν από διαφορετικές πόλεις ο καθένας χάρη στις ανέσεις των τεχνολογικών συνδέσεων), να διαβάσεις, να συζητήσεις και, την επόμενη μέρα, πιθανότατα να ξεχάσεις τα μισά από όσα έμαθες. Γιατί, δυστυχώς, η τζαζ κουβαλάει, αδίκως, μια κατάρα που δεν έχει καταφέρει να αποτινάξει όλα αυτά τα χρόνια: θεωρείται ακαδημαϊκό είδος. Και ως τέτοιο, αυτόχρημα θεωρείται «απαιτητική» μουσική.

Δεν είναι όμως: ξεκίνησε από τους δρόμους, γιγαντώθηκε στα speak easy bar και, μπορεί να έκανε ένα πέρασμα από τα κονσερβατόρια, ο φυσικός της χώρος όμως θα είναι πάντοτε τα μικρά clubs με την ακόμα πιο μικρή σκηνή και τα ακουστικά όργανα στημένα πάνω, μέχρι να ανέβουν οι χαρισματικοί μουσικοί και να παίξουν αυτό που νιώθουν, κάθε βράδυ λίγο διαφορετικό, κάθε βράδυ πρώτα για τους ίδιους και μετά για το κοινό τους.

Και μπορεί όντως να γίνει απαιτητική, ειδικά αν κάποιος επιχειρήσει να ακούσει τα free jazz πειράματα της δεκαετίας του ’60, τότε που κάποιοι ανήσυχοι καλλιτέχνες επιχείρησαν να «σπάσουν τη φόρμα», φιλοδοξία που ενίοτε οδηγούσε σε ήχους όχι απαραίτητα εύπεπτους στο μέσο αυτί... Ας μην επαναλάβουμε όμως εμείς τα ίδια λάθη και επιβαρύνουμε τον αναγνώστη του public blog με όρους που πιθανόν δεν του είναι οικείοι, όπως bebop, hard bop, modal, nu jazz και άλλα. Ας μείνουμε στη Μουσική!

Η πολυμήχανη ομάδα μουσικής του Public ετοίμασε μια ξεχωριστή λίστα με αφορμή την ημέρα:

Η jazz έχει πολύ εύστοχα χαρακτηριστεί «η κλασική μουσική του 20ου αιώνα». Ισχύει: μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν πλέον το rock είχε αλλάξει τα πάντα στη μουσική βιομηχανία, δεν είχε βγει ούτε ένας κακός δίσκος τζαζ. Για να παίξεις τζαζ, έπρεπε να έχεις ταλέντο. Για να μπεις στο στούντιο και να ηχογραφήσεις δεν αρκούσε να έχεις ταλέντο: έπρεπε να έχεις μέσα σου και κάτι παραπάνω, κάποιο το λένε flow, άλλοι swing, άλλοι knack, άλλοι απλά... «χάρισμα». Και για να βγεις από το στούντιο θριαμβευτής δεν αρκούσε ούτε αυτό: έπρεπε και εκείνοι που σε πλαισίωναν να ήταν εξίσου χαρισματικοί. Τι να τον κάνεις τον κορυφαίο σαξοφωνίστα, αν δεν είχε πλάι του έναν ογκόλιθο κοντραμπασίστα και έναν ντράμερ γεννημένο μετρονόμο αλλά με ικανότητα να παίζει το ίδιο τέμπο με διαφορετικό τρόπο;

Για τους μουσικούς της τζαζ λένε ότι σημασία δεν είχε μόνον τι έπαιζαν, αλλά και τι... επέλεγαν να μην παίζουν: όλα έβγαιναν αβίαστα, με τον πλέον φυσικό τρόπο. Όλες οι τεράστιες μορφές της τζαζ, πραγματικοί γίγαντες, ακόμα και στα μάτια του χορτασμένου από icons σημερινού ακροατή, πέρασαν στην ιστορία και θα μείνουν για πάντα μυθικές φιγούρες και γιατί ταυτίστηκαν με μια εποχή που η μουσική ως Τέχνη μπορούσε να συνδυάζεται με το αλκοόλ, το τσιγάρο, τις τοξικές ουσίες, τη σεξουαλικότητα, τη διασκέδαση, τις πολιτικές δηλώσεις και τους κοινωνικούς αγώνες αλλά και γιατί οι ίδιοι έζησαν ζωές γεμάτες θύελλες και περιπέτειες, προσωπικές πανωλεθρίες αλλά καλλιτεχνικούς θριάμβους, απογοητεύσεις αλλά και στιγμές που η λάμψη τους ξεπερνούσε κάθε τι προηγούμενο – ή επόμενο.

Δεν έχει νόημα να μνημονεύσουμε ονόματα και να αρχίσουμε να μιλάμε για τον Miles, τη Billie, τον Thelonious, τον Charlie, την Ella, τον Louis, τον Dizzy, τον Duke, τον Count, τον John, τον Dexter και όλους τους άλλους που έχουν γίνει γνωστοί χωρίς να χρειάζεται καν να συμπληρώσει κανείς το επίθετό τους. Δεν έχει νόημα ούτε να σας παραπέμψουμε σε εγκυκλοπαίδειες, βιογραφίες, δίσκους αναφοράς, δισκογραφικές εταιρείες, ριζοσπαστικά εξώφυλλα δίσκων, ασπρόμαυρες φωτογραφίες, που συλλαμβάνουν σε ένα κλικ της κάμερας όλο το μεγαλείο της Τέχνης – όλα αυτά υπάρχουν και θα υπάρχουν και από Δευτέρα, που ανοίγουν και τα καταστήματα, θα σας περιμένουν στο κοντινότερο Public της περιοχής σας.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τζαζ, ας προσπεράσουμε κάθε τι θεωρητικό και ας ακούσουμε μια μουσική που θα μείνει για πάντα αθάνατη και θα μας μαγεύει. Προσοχή μόνον: αν δεν είστε μυημένοι, το πιθανότερο είναι ότι θα κολλήσετε. Πολύ. Μην πείτε ότι δεν σας προειδοποιήσαμε!

Για τους λιγότερο μυημένους, κλείνουμε με δύο κατατοπιστικές προτάσεις: 50 επιλεγμένα CD με όλες τις σπουδαίες φωνές της τζαζ και 20 επιλεγμένα βινύλια σαν «εισαγωγή» στον μαγικό της κόσμο.