Ο Γιάννης Σκαραγκάς μας μιλά για την "Κυρά της Ρω"

Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι συγγραφέας και σεναριογράφος. Γεννήθηκε στην Κομοτηνή και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και στη δραματική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Μιλάει τέσσερις γλώσσες και γράφει τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά. Έχει γράψει τέσσερα μυθιστορήματα ("Επιφάνεια", "Η πατρίδα της αφής", "Το αινιγματικό βλέμμα του αγγέλου" και "Ο ουρανός που ονειρεύτηκες"), με την "Επιφάνεια" να γίνεται και τηλεοπτική σειρά. Έχει εργαστεί για πάνω από μία δεκαετία στον χώρο της τηλεόρασης και στον κινηματογράφο. Γράφοντας στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά, τα διηγήματά του δημοσιεύονται κατά καιρούς σε κορυφαία αμερικανικά λογοτεχνικά έντυπα. Έχει γράψει και πέντε θεατρικά έργα, από τα οποία το αγγλικό Prime Numbers έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη το 2009 και ήταν υποψήφιο για τα New York Innovative Theatre Awards. Επ' ευκαιρία του νέου βιβλίου του, "Η Κυρά της Ρω", αλλά και του θεατρικού μονολόγου του ιδίου, που ανέβηκε προσφάτως στο θέατρο, ο Γιάννης Σκαραγκάς απαντά στις ερωτήσεις του Public Blog. Απολαύστε τον!• Ποια χρονική περίοδο καλύπτει το βιβλίο σας;Από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι κάποια χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Μέσα από το βλέμμα μιας έρημης γυναίκας ανατρέχουμε σε κάποιες από τις πιο επώδυνες πληγές που έζησε ο τόπος. • Στα έργα σας σάς ενδιαφέρουν περισσότερο οι γυναίκες, σωστά;Με ενδιαφέρουν πάρα πολύ οι γυναικείοι χαρακτήρες λόγω της πολυπλοκότητάς τους. Μπορώ να εμβαθύνω όσο θέλω χωρίς ποτέ κανείς να με ρωτήσει αν υπάρχει στην πραγματική ζωή τόσο σύνθετη γυναίκα όσο μια ηρωίδα μου. • Συχνά, έχετε την ικανότητα να διεισδύετε στη γυναικεία ψυχολογία με την ακρίβεια ανατόμου. Πώς μαθαίνεται αυτό από έναν συγγραφέα; Μαθαίνεται;Το θεωρώ εξαιρετικό προνόμιο και κοπλιμέντο όταν μου το λένε. Δεν θα προσπαθήσω να το εξηγήσω, αλλά θα σας απαντήσω με άλλο τρόπο. Το προσωπικό μου ένστικτο με τους ανθρώπους είναι το ίδιο με το συγγραφικό. Κατανοώ τους ανθρώπους γιατί τους έχω φανταστεί ξανά και ξανά, όχι μόνο πριν τους γνωρίσω, αλλά και μετά. Θέλω να πω ότι ερμηνεύω ξανά και ξανά τα χαρακτηριστικά τους σαν να είναι ήρωες κάποιας ιστορίας, και αυτό με βοηθάει να εμβαθύνω στον χαρακτήρα τους. • «Η κυρά της Ρω», η Δέσποινα Αχλαδιώτη δηλαδή, τι αντιπροσωπεύει για εσάς;Η δική μου ανάγνωση της Κυράς της Ρω έχει να κάνει με τη δύναμη να αντικρίσεις το αβάσταχτο πρόσωπο της ζωής και να μη γίνεις ούτε πέτρα, αλλά ούτε και σκόνη. Για αυτή τη γυναίκα έγραψα. Να ξέρεις τη θέση σου σε έναν κόσμο τυφλής βίας και παραλογισμού, και να καταλαβαίνεις ότι η ζωή ακόμα και του πιο ασήμαντου ανθρώπου μπορεί να αλλάξει σε κάτι τον κόσμο. • Είναι η πίστη που ωθεί έναν άνθρωπο σε τέτοιες πράξεις; Στην περίπτωση της νουβέλας σας, η πρωταγωνίστρια ζει στην ακριτική νησίδα Ρω, δίπλα στο Καστελλόριζο, και υψώνει καθημερινά την ελληνική σημαία.Έρχεται μια στιγμή στη ζωή όλων μας, που αν δεν δώσουμε μια προσωπική εξήγηση στα πράγματα, θα μας ρουφήξουν και θα χαθούμε. Αυτή η αποκατάσταση των κλονισμένων εξηγήσεων είναι σίγουρα μια πράξη πίστης, με την έννοια ότι επενδύεις νόημα σε κάτι που χωρίς τη δική σου ευαισθησία δεν σημαίνει τίποτα.• Η σκέτη, αδήριτη ανάγκη για επιβίωση πού χωράει εδώ; Χωράει;Αγγίζετε το ρόλο της ίδιας της Ελλάδας αυτή τη στιγμή. Απομονωμένη, σε σύγχυση, χωρίς καμία ψύχραιμη προοπτική και με μοναδικό της όπλο ένα ένστικτο επιβίωσης — ένα ένστικτο που τρέφεται από τα φωτεινότερα, αλλά και τα πιο θλιβερά κομμάτια του παρελθόντος της. • Χάνοντας άντρα και μητέρα, το ενδεχόμενο αυτή η γυναίκα να έχει τρελαθεί υπάρχει;Όσο και το ενδεχόμενο να έχει τρελαθεί ένας ολόκληρος κόσμος μέσα στη φρίκη του πολέμου. Η γραμμή ανάμεσα στην τρέλα και τον ηρωισμό έχει να κάνει με την ελπίδα που επενδύουμε σε κάποιους ανθρώπους που θα αλλάξουν τον κόσμο χωρίς να το καταλάβουμε. • Διαβάζοντας το έργο σας, θα μπορούσαμε να βάλουμε διάσπαρτες κάποιες επικεφαλίδες: «Μοναξιά», «Ο άνθρωπος αβοήθητος», «Πίστη», «Αντοχή», «Πείσμα». Θα συμπληρώνατε κάποιες;Γενναιοδωρία. Βαριέμαι αφάνταστα πλέον τις ιστορίες που ακόμα και στο πιο τρομακτικό τους σκοτάδι, δεν αφήνουν ένα περιθώριο για μια γενναιόδωρη ματιά στον ίδιο μικρό, παρακμασμένο και άσχημο κόσμο μας. Χωρίς αυτό το προσωπικό θαύμα της υπέρβασης, δεν με νοιάζει να παρακολουθήσω τίποτα. • Στην αφήγηση απολαμβάνουμε πλήθος ηθογραφικών στοιχείων, την περιγραφή της ζωής σε ένα ελληνικό νησί, που δεν απέχει πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα.Θεωρώ μεγάλη επιτυχία το ότι κατάφερα να μεταφέρω αυτά τα υπέροχα ηθογραφικά στοιχεία που αναφέρετε με λεπτομέρειες, χωρίς να έχω δυστυχώς επισκεφτεί ποτέ το νησί. Μου έστελναν υλικό στην Ελβετία όπου ζούσα τότε και προσπαθούσα να βρω έναν ξεχωριστό τρόπο να τα κάνω να ζωντανέψουν.• Ξεχωρίζετε κάτι μέσα στην επιτυχία που γνωρίζει το βιβλίο και η παράσταση;Πολλά με έχουν συγκινήσει, θα σταθώ όμως τελείως συναισθηματικά σε κάτι που έχει να κάνει με την οικογένεια της Αχλαδιώτη όταν παρακολούθησε την παράσταση, και αισθάνθηκε ότι το κείμενο τη ζωντάνεψε με ποιότητες και λεπτομέρειες που η ίδια είχε εξομολογηθεί σε ελάχιστους ανθρώπους. • Υπάρχουν και σήμερα γυναίκες-κυρές;Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να γράψω ένα τόσο ποιητικό κείμενο αν δεν πίστευα βαθιά μέσα μου ότι υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι γύρω μας. Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να γράφω για τα θέματα και τους χαρακτήρες που γράφω, αν δεν ήμουν σίγουρος ότι τα πλάσματα που επινοώ, υπάρχουν κάπου παραδίπλα.• Το χιούμορ δεν λείπει από το έργο. Είναι το αντιστάθμισμα στην τραγικότητα της Δέσποινας Αχλαδιώτη;Πιστεύω πολύ στο χιούμορ. Δεν κάνω τη γνωστή ανόητη σύγκριση ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα. Ούτε είμαι από αυτούς που έχουν γελάσει ποτέ σε κηδεία. Το χιούμορ όμως είναι η μοναδική αντίδραση να συγχωρέσεις τον εαυτό σου για όλα όσα είναι μικροσκοπικός για να αλλάξει. • Η ζωή στις ακριτικές περιοχές τι σημαίνει σήμερα;Έναν σκληρό παραλογισμό που δεν έχει να κάνει μόνο με τις ανθρώπινες αντοχές, αλλά και με την ίδια την πολιτική.• Ας κάνουμε μια στάση στην ηθοποιό Φωτεινή Μπαξεβάνη και τη σκηνοθέτιδα της παράστασης Κατερίνα Μπερδέκα. Γυναίκες κι αυτές. Πείτε μας για τη συνεργασία σας.Θα σας πω απλώς ότι δεν θα υπήρχε η παράσταση της Κυράς της Ρω χωρίς αυτές τις δύο—και το εννοώ κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μετά από είκοσι χρόνια στην πεζογραφία, το σενάριο και το θέατρο, μπορώ να σας πω με πεποίθηση ότι η απρόβλεπτη αξία μιας παραγωγής, αυτό το «κάτι» που την ξεχωρίζει στη συνείδηση του κοινού, έχει να κάνει και με την ιδιαιτερότητα του ταλέντου των συνεργατών, και με τον τρόπο που διευκολύνουν ο ένας τον άλλο. Αυτό ακριβώς συνέβη και στη δική μας περίπτωση. Είχα μια από τις πιο εντυπωσιακές και όμορφες συνεργασίες εξ αποστάσεως και αυτό που μας συντόνισε ήταν η ποιότητα των κοινών μας αντιλήψεων και αναζητήσεων. • Ποια είναι η Ελλάδα που επιδιώκετε να παρουσιάσετε δουλεύοντας ως συγγραφέας όλα αυτά τα χρόνια εκτός Ελλάδας;Την Ελλάδα της σκέψης. Είναι ο μόνος τρόπος για να εκπλήξω το κοινό μιας αίθουσας είτε στην Ευρώπη είτε στις ΗΠΑ, ιδίως τα προηγούμενα χρόνια που αντιμετώπιζαν την ελληνική κρίση με διάφορα γελοία στερεότυπα. Χωρίς αυτό το κομμάτι της σκέψης, ούτε εγώ ούτε η χώρα μου έχει ενδιαφέρον στα μάτια τους.