«Εγώ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης» στον Αλέξη Παπαχελά

"Μια αφήγηση-ποταμός στον Αλέξη Παπαχελά για την ελληνική πολιτική ιστορία εβδομήντα χρόνων

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε από τους πολιτικούς με τη μεγαλύτερη παρουσία, εμπλοκή και επιρροή στην πολιτική ζωή της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Παρόλο που η φιλοδοξία του να φτάσει μέχρι την πρωθυπουργία δεν ευοδώθηκε παρά σχετικά αργά, το 1990, και η θητεία του ως πρωθυπουργού δεν ήταν από τις μακροβιότερες – διήρκεσε περί τα τρεισήμισι χρόνια – η μακρότατη κοινοβουλευτική του θητεία (σχεδόν αδιάκοπη από το 1946 μέχρι το 2004) και η ενεργή συμμετοχή του από ποικίλες κυβερνητικές θέσεις και ως υψηλόβαθμο στέλεχος των κομμάτων στα οποία υπήρξε μέλος σε γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα τον καθιστά μία από τις κεντρικές πολιτικές φυσιογνωμίες της από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις μέρες μας. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πολιτικός με οξυδέρκεια, υψηλή κατάρτιση και ευρεία μόρφωση, που αμφισβητήθηκε όσο λίγοι αλλά άντεξε και όσο λίγοι αυτή την αμφισβήτηση, διέθετε, όπως μας λέει και ο δημοσιογράφος Αλέξης Παπαχελάς, ένα ακόμα μεγάλο ατού: την «ασύλληπτη πληροφόρηση». Ο διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινή» παρέδωσε στην κρίση του κοινού ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις με τον τίτλο «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια». Είναι καρπός μεγάλης σειράς συνεντεύξεων που πήρε ο ίδιος από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σε ένα διάστημα οκτώ περίπου ετών. Οι συνεντεύξεις ξεκίνησαν το 2007, γίνονταν με συχνότητα περίπου μία τον μήνα, συνήθως στο γραφείο της οδού Αραβαντινού και ήταν ωριαίες. Η τελευταία πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2014 στα Χανιά. Οι συναντήσεις αυτές βιντεοσκοπούνταν και έγιναν με τη συμφωνία ότι θα μεταδίδονταν μετά τον θάνατο του έμπειρου πολιτικού, χωρίς καμία περικοπή των λόγων του. Όπως γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο Αλέξης Παπαχελάς, όσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερο ο Κ. Μητσοτάκης ανοιγόταν και γινόταν πιο ωμός στις κρίσεις του. Κάτι που προϊδεάζει και για έναν πολύ ενδιαφέροντα και αιχμηρό δεύτερο τόμο, που θα κυκλοφορήσει το 2018. Ο πρώτος τόμος, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, καταπιάνεται με μια περίοδο που ξεκινάει από τη γερμανική Κατοχή και φτάνει μέχρι το 1974. Η Μεταπολίτευση θα καταλάβει τις σελίδες του δεύτερου τόμου.Ο δημοσιογράφος δηλώνει πως δεν έχει αμφιβολία ότι ο Μητσοτάκης θα έκρυψε πράγματα για λόγους αυτοπροστασίας. Ταυτόχρονα όμως έφτασε να χρησιμοποιεί ενσυνείδητα, ακόμα και βαριές εκφράσεις για κάποιους ανθρώπους (που και σήμερα μπορεί να έχουν ρόλο στα πολιτικά πράγματα) ενώ ήξερε να φωτίζει τα παρασκήνια με «μικρές αλλά κρίσιμες ιστορίες». Είχε το ταλέντο να ξεκαθαρίζει σύνθετα γεγονότα χάρη σε μια σπουδαία αναλυτική ικανότητα που διέθετε και η οποία, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, «θα έκανε κάθε πολιτικό επιστήμονα να ζηλέψει». Διέθετε τεράστιο απόθεμα εμπειριών και ήξερε να βλέπει, υποκειμενικά φυσικά, και με τα δικά του ιδεολογικά γυαλιά του φιλελεύθερου κεντροδεξιού πολιτικού, τη μεγάλη εικόνα. Όταν κάποτε ο Αλέξης Παπαχελάς αναρωτήθηκε μπροστά του αν θα ήταν καλύτερα να πιάσει η χώρα πάτο για να αρχίσει να ξανασηκώνεται, εκείνος απάντησε αφοπλιστικά: «Παιδί μου, κάνε μου τη χάρη, σε αυτή τη χώρα, και ειδικά σε αυτή τη γειτονιά, δεν θα ψάχνεις ποτέ τον πάτο. Γιατί δεν ξέρεις ποτέ πόσο βαθύς μπορεί να είναι». Για να συμπληρώσει: «Αλέξη, θέλω ένα πράγμα να μην ξεχνάς ποτέ. Αυτή η χώρα όσο εύκολα χαλάει, τόσο εύκολα και φτιάχνει».Σύμφωνα με τον Αλέξη Παπαχελά, Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ένα μίγμα κλασικού μεταπολεμικού statesman και κρητικού τοπάρχη ή ακόμα και «φύλαρχου». Διηγείται χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου: «Θυμάμαι την άφιξή του, με κάθε επισημότητα, στην Ουάσιγκτον, στην πρώτη του επίσημη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο επί Μπους. Ήταν σαφές ότι μιλούσε ως ίσος προς ίσο, ότι ανήκε σε μία γενιά πολιτικών σαν τον Μπους, τον Κολ, τη Θάτσερ. Η χαρακτηριστική του άνεση δίπλα στον Μπους ήταν εντυπωσιακή. Λίγες ώρες πριν μπει όμως στον Λευκό Οίκο, τον έβλεπα να δίνει, μαζί με τη σύζυγό του, οδηγίες στην πίστα του αεροδρομίου στον πιστό του Μανούσο, προκειμένου να παραδώσει σε κάποιον τοπικό φίλο ή κομματάρχη έναν ντενεκέ λάδι που είχε φέρει μαζί του από την Κρήτη».Το βιβλίο αυτό, όπως και ο δεύτερος τόμος του που θα ακολουθήσει, αποτελεί αναμφισβήτητα, πέρα από ένα γλαφυρό αφήγημα – ο εκλιπών πρώην πρωθυπουργός είχε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αφηγηματική ικανότητα – και μια πολύτιμη ιστορική πηγή. Είναι, φυσικά, η δική του άποψη για τα γεγονότα, όχι μια αντικειμενική ιστορία. Παρέχει ούτως ή άλλως πολλές πληροφορίες, ενώ οι αναλύσεις του, ακόμη και όταν κάποιος δεν συμφωνεί, χρειάζονται σοβαρά επιχειρήματα για να αντικρουστούν. Όπως λέει και ο ίδιος ο Αλέξης Παπαχελάς, «τον Μητσοτάκη και να μην τον πιστεύεις πάντα, θα τον ακούς πάντα». Είναι μια φράση που του βγήκε αυθόρμητα μπροστά στον συνεντευξιαζόμενο, χωρίς αυτός να παρεξηγηθεί, και που την απέδωσε σε άλλον. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τι είπε ο Μητσοτάκης για την είσοδό του στην πολιτική που, ούτε λίγο ούτε πολύ, την απέδωσε στο… ΚΚΕ! Γιατί στις εκλογές του 1946, με απόφαση του Ζαχαριάδη, το ΚΚΕ (και μαζί του οποιαδήποτε άλλη πιθανή έκφραση των εαμικών) απείχε. «Κατά λάθος μπήκα στην πολιτική εγώ», λέει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. «Κατά λάθος, διότι την ώρα που έγιναν οι πρώτες εκλογές, από την οικογένειά μου δεν υπήρχε κανείς. (…) Και έτσι, μετά από πίεση μπήκα στον συνδυασμό και βγήκα βουλευτής κατά λάθος, χωρίς να το ζητήσω και χωρίς να το θέλω. Είναι χαρακτηριστικό ότι εγώ έκανα εκλογές χωρίς να έχω πολιτικό κοστούμι να φορέσω. Έκανα εκλογές φορώντας τη στολή του Έλληνα ανθυπασπιστή, διότι δεν είχαμε ονομαστεί ακόμα ανθυπολοχαγοί και φορούσα μάλιστα πηλίκιο χωρίς στέμμα. Ήρθα τέταρτος, επειδή απείχε το Ε.Α.Μ. Επήραμε τέσσερις έδρες και έτσι εβγήκα τέταρτος. Εάν το Ε.Α.Μ. είχε λάβει μέρος στις εκλογές, εγώ δεν θα ήμουν βουλευτής και δεν επρόκειτο βεβαίως ποτέ να επιδιώξω να κατεβώ στην πολιτική. Πάρα πολύ συχνά, τα πράγματα στη ζωή μας κρίνονται από την τύχη». Αλλά μπορεί να φανταστεί κάποιος τον Μητσοτάκη εκτός πολιτικής;Η έκδοση περιλαμβάνει φωτογραφικό και ιστορικό αρχειακό υλικό από το Ίδρυμα Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης, αναλυτικό βιογραφικό του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, σύντομη παρουσίαση των ιστορικών προσώπων που αναφέρονται στις συνεντεύξεις, καθώς και συνοπτικό πίνακα αποτελεσμάτων των εκλογικών αναμετρήσεων στην Ελλάδα από το 1946 έως και το 1964."

Βιβλιοφάγος