Ο Νίκος Σιδέρης μας μιλάει για το σχολικό εκφοβισμό

Ο Αντρέ Μπρετόν είπε κάποτε: "Μια λέξη και όλα σώζονται. Μια λέξη και όλα χάνονται.". Και πράγματι η δύναμη των λέξεων είναι τέτοια που μπορεί να οδηγήσει κάποιον από την απόλυτη δημιουργία και το πιο όμορφο συναίσθημα μέχρι την πρόκληση οδύνης και την πιο απεχθή πράξη. Και κάπως έτσι ξεκινάει και ο σχολικός εκφοβισμός, ένα από τα πιο κρίσιμα και ολοένα διογκωνόμενα προβλήματα της εποχής μας. Και ίσως το πιο ανησυχητικό γεγονός που χαρακτηρίζει το φαινόμενο του bullying, όπως έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ο όρος, είναι η κρίσιμη διαπίστωση πως έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε για να αναχαιτίσουμε και να καταπολεμήσουμε αυτό το αρνητικότατο φαινόμενο. Με αφορμή, λοιπόν, τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του ενδοσχολικού εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας, αποφασίσαμε να μιλήσουμε με τον συγγραφέα Νίκο Σιδέρη και να μας πει τη γνώμη του πάνω σ' αυτό το μείζον ζήτημα, το οποίο άλλωστε αποτέλεσε και τη θεματική του νέου του βιβλίου με τίτλο "Bullying: Και όμως νικιέται!" μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.[caption id="attachment_30063" align="aligncenter" width="541"] Ο συγγραφέας, ψυχίατρος και ψυχαναλυτής, Νίκος Σιδέρης[/caption]"Το πιο αινιγματικό κι ανησυχητικό γνώρισμα του bullying είναι η σαγήνη που ασκεί στις ψυχές των παιδιών, και όχι μόνο. Από την άλλη,  οι πολύπλευρες παρεμβάσεις και τα μέχρι τώρα προγράμματα αντι-bullying έχουν άνιση και περιορισμένη αποτελεσματικότητα.Ο στοχασμός πάνω στους λόγους της εν λόγω παράδοξης σαγήνης και αυτής της μερικής απόδοσης δείχνει ότι υπάρχει χώρος και ανάγκη για μια νέα  στρατηγική πλαισίωση της καταπολέμησης του bullying. Το βιβλίο "Bullying: Και όμως νικιέται!" αναλύει τη λογική και περιγράφει επιχειρησιακά αυτή τη στρατηγική διάσταση με όρους συγκεκριμένων ψυχολογικών παρεμβάσεων σε σχολικό και κοινωνικό επίπεδο.[caption id="attachment_30058" align="aligncenter" width="600"] Το νέο βιβλίο του Νίκου Σιδέρη είναι ένα βιβλίο που όλοι -μικροί και μεγάλοι- πρέπει να διαβάσουν[/caption]Επίσης φέρνει ένα νέο όνομα: Για λόγους που εκτίθενται αναλυτικά, αντί του όρου «εκφοβισμός», που τοποθετεί τον δράστη σε θέση ισχύος και πρωτοβουλίας, προτείνεται ο όρος «ψευτονταηλίκι», που αναδεικνύει τη θρασυδειλία, τη γελοιότητα και το κόμπλεξ που χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά του ψευτονταή.Η καταπολέμηση του ψευτονταηλικιού είναι ένας πόλεμος για το φαντασιακό των παιδιών, και όχι μόνο. Και πρώτα απ' όλα, μια μάχη για τις λέξεις που επικαθορίζουν την αναπαράσταση του φαινομένου.Οι συνήθεις όροι «εκφοβισμός» ή «νταηλίκι» δεν αποδίδουν την πραγματικότητα του φαινομένου. Πρώτο, επειδή το bullying είναι πολύ ευρύτερο από τον εκφοβισμό. Δεύτερο επειδή αναπαράγουν τη μυθολογία του επιτιθέμενου. Ότι δηλαδή βρίσκεται αναμφισβήτητα σε θέση ισχύος, είναι άτρωτος, έχει την πρωτοβουλία και αυτονόητα επιτίθεται. Που σημαίνει ότι η μόνη στάση απέναντί του είναι η άμυνα σε ατμόσφαιρα φόβου (αυτό σημαίνει «εκφοβισμός»).[caption id="attachment_30059" align="aligncenter" width="600"] Σκίτσο του Γιάννη Λ. από το βιβλίο του Νίκου Σιδέρη για το bullying[/caption]Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η συμπεριφορά του επιτιθέμενου με κανένα τρόπο δεν δηλώνει παλικαριά ή γενναιότητα (δηλαδή, νταηλίκι). Αλλά χαρακτηρίζεται από τα εξής:

• Θρασυδειλία: αφού επιτίθεται (και μάλιστα, κατά κανόνα, όχι μόνος) εναντίον κάποιου που είναι πιο αδύναμος.
• Γελοιότητα: αφού θέλει μεν ν’ αποδείξει ότι είναι ισχυρός και κυρίαρχος, αλλά δεν τα βάζει με κάποιον που να μπορεί να τον αντιπαλέψει. Άρα, αυτό που αποδεικνύει δεν είναι η δύναμή του, αλλά η γελοιότητα της στάσης του.
• Κόμπλεξ: αφού προσπαθεί να καλύψει δικές του ανασφάλειες αναζητώντας επιβεβαίωση μέσα από την ταπείνωση  του αδυνάτου.

Γι’ αυτούς τους λόγους, η πιο κατάλληλη λέξη για μια τέτοια συμπεριφορά είναι «ψευτονταηλίκι».Διαβάστε εδώ απόσπασμα από το βιβλίο "Bullying: Και όμως νικιέται!" του Νίκου ΣιδέρηΟ πόλεμος ενάντια στο bullying είναι, λοιπόν, μια μάχη για το φαντασιακό των παιδιών (και όχι μόνο). Κύριος στρατηγικός σκοπός αυτού του πολέμου είναι η αποδόμηση της φαντασιακής αίγλης που περιβάλλει το ψευτονταηλίκι και, μ’ αυτό τον τρόπο, η εξουδετέρωση της νοσηρής σαγήνης που ασκεί στην παιδική ψυχή. Κύριο μέσο για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι η γελοιοποίηση του ψευτονταηλικιού. Ώστε, όσοι αισθάνονται τον πειρασμό να κάνουν ψευτονταηλίκια να αντιλαμβάνονται ότι δεν τους παίρνει. Επειδή το γελοίο σκοτώνει το ψευτονταηλίκι, ακόμη και σαν σκέψη.Το βιβλίο αναλύει διεξοδικά τους μηχανισμούς αυτής της φαντασιακής αίγλης και περιγράφει συγκεκριμένες ενέργειες για την αποδόμησή της, με βάση το ότι μια παιδική ψυχή ποτέ δεν αντέχει τον φόβο της γελοιοποίησης."Νίκος ΣιδέρηςΨυχίατρος – Ψυχαναλυτής – Συγγραφέας  Το νέο βιβλίο του Νίκου Σιδέρη με τίτλο "Bullying: Και όμως νικιέται!" μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και θα το βρείτε εδώ. Για ακόμα περισσότερα βιβλία σχετικά με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού και την αντιμετώπισή του κάντε κλικ εδώ.