Έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος Θάνος Μικρούτσικος

Ο Θάνος Μικρούτσικος, ένας από τους σημαντικότερους έλληνες μουσικούς μεταπολεμικά, έφυγε από τη ζωή το βράδυ του Σαββάτου 28 Δεκεμβρίου, από καρδιοαναπνευστική ανακοπή, μετά από άνιση μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 72 ετών.

Με μια συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στις 20 Ιανουαρίου, και με τα πιο αγαπημένα τραγούδια του, νέοι και παλιοί ερμηνευτές θα έστελναν τις δικές τους ευχές στον συνθέτη, σαν δήλωση συμπαράσταστης στον αγώνα του με τον καρκίνο. «Το πιο όμορφο απ' όλα δεν στο 'χω πει ακόμα...» ήταν ο τίτλος της συναυλίας. Δυστυχώς, δεν θα πραγματοποιηθεί.

Από την αρχή της πορείας του θεωρήθηκε ένας στρατευμένος αριστερός συνθέτης: «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ» τα πρώτα χαρακτηριστικά έργα του στην αυγή της Μεταπολίτευσης. Ήταν αναμφίβολα ένας από τους πιο εμπνευσμένους και πιο παρεμβατικούς μουσικούς που γνώρισε η χώρα μας μεταπολεμικά. Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947, ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο, ενώ σπούδασε μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Πριν από περίπου έναν χρόνο, τον Μάιο του 2019 έδωσε δύο ξεχωριστές συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Η αλήθεια είναι πως ίσως δεν γνωρίζαμε ή δεν αγαπούσαμε τόσο τον Νίκο Καββαδία, αν δεν υπήρχε ο Μικρούτσικος. Αυτός είναι που, αποφασίζοντας να μελοποιήσει τα ποίηματά του, μας έμαθε πως ο Καββαδίας δεν είναι απλώς ο ποιητής της θάλασσας, αλλά κι ένας ποιητής με κοινωνικούς προβληματισμούς και ανησυχίες, που μίλησε για έννοιες όπως η ελευθερία και η δικαιοσύνη. 

«Η θάλασσα, το πλοίο, το ταξίδι, τα λιμάνια, είναι το πεδίο που χρησιμοποιεί ο Καββαδίας για να πει άλλα πράγματα πολύ σημαντικά και διαχρονικά. Λέει στη Βάρδια (1954) την περίφημη φράση “λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται” και δεν εννοεί μόνο τη φυγή από τη βάρβαρη πραγματικότητα, αλλά αναφέρεται κυρίως στην ανάγκη να ονειρευτούμε για να πάμε σε μια άλλη κοινωνία στην οποία ο άνθρωπος θα αυτοπραγματωθεί. Και για να γίνει αυτό συμπληρώνει “χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία.” Είναι αυτό απλώς μια ωραία εικόνα; Όχι κατηγορηματικά. Είναι η Παραίνεση του Ποιητή προς τους Νέους να ξεπεράσουν τις καταγεγραμμένες τους ικανότητες, να ξεπεράσουν τα όριά τους και να κατακτήσουν το αδύνατο. Μήνυμα αντίστοιχο με αυτό του Τσε Γκεβάρα και των φοιτητών του Μάη του ’68. “Είμαστε ρεαλιστές. Ας κατακτήσουμε το αδύνατο.”», είχει δηλώσει, μεταξύ άλλων, ο σπουδαίος μουσικός λίγο πριν τις παραστάσεις.

Εμφανίστηκε στα μουσικά πράγματα το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Και τέσσερα χρόνια μετά ήρθε ο εμβληματικός «Σταυρός του Νότου», το 1979, που άλλαξε τα πάντα για τον Καββαδία και το ελληνικό πεντάγραμμο. Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες, όπως η υπέροχη Μαρία Δημητριάδη, η Χαρούλα Αλεξίου και η φημισμένη ιταλίδα Μίλβα, ενώ τραγούδια του ερμήνευσαν σπουδαίες ανδρικές φωνές, από τον Δημήτρη Μητροπάνο ως τον Μανώλη Μητσιά και από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου ως τον Γιάννη Κούτρα. Από τους πιο σημαντικούς δίσκους του «Ο Θάνος Μικρουτσικος Τραγουδά Θάνο Μικρούτσικο», «Τους Έχω Βαρεθεί», «Πριν Από Τους 7 Νάνους» και ο θρυλικός «Άμλετ της Σελήνης».

Πνεύμα ανήσυχο, ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Έγραψε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο - χαρακτηριστική η προσφορά του στην «Κόκκινη Μαργαρίτα» (1990) του Βασίλη Βαφέα. Το ευρύ κοινό βέβαια τον γνώρισε και τον αγάπησε μέσα από τη δουλειά του στο έντεχνο λαϊκό τραγούδι.

Ένα επίσης σημαντικό έργο, που αποτυπώνει με αισθαντικό τρόπο γνωστές και άγνωστες πτυχές της ζωής του, είναι το βιβλίο «Ο Θάνος και ο Μικρούτσικος, μια αυτοβιογραφία μέσα από 24 συναντήσεις». Είναι αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος: μια αυτοβιογραφία του Θάνου Μικρούτσικου δια χειρός Οδυσσέα Ιωάννου από τις εκδόσεις Πατάκη. Από την Πάτρα του 1947 μέχρι την Ελλάδα του Μνημονίου, ο Μικρούτσικος μιλάει για τη ζωή του, το τραγούδι, την πολιτική. Σημάδια που «κέρδισε» από τον χρόνο και σημάδια που ο ίδιος έβαλε στον χάρτη του νεοελληνικού πολιτισμού. Γεγονότα, σκέψεις, συναισθήματα μιας συναρπαστικής διαδρομής. Παρεμβάλλονται κείμενα του Οδυσσέα Ιωάννου, ματιές και σκέψεις επάνω στις αφηγήσεις του συνθέτη.

Βρείτε το βιβλίο καθώς και τα σημαντικότερα δείγματα από το μουσικό έργο του Θάνου Μικρούτσικου στο κοντινότερο κατάστημα Public και στο public.gr.

Η μουσική του κληρονομιά θα ζει για πάντα!