Μίκης Θεοδωράκης / Μια σύντομη αναδρομή στη σπουδαία πορεία του

Κορυφαίος συνθέτης, στιχουργός, διευθυντής ορχήστρας και αναμφίβολα σύμβολο της μεταπολεμικής Ελλάδας, ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών. Γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1925 στη Χίο και οι μελωδίες του, διάσημες όσο λίγες σε όλο τον κόσμο, μένουν και θα μένουν ανεξίτηλες για πολλές ακόμα δεκαετίες.

Για αρχή πάμε πίσω στο 2015, όταν η Discover Greek Culture και το Public ετοίμασαν έναν ιδιαίτερο λογοτεχνικό περίπατο για τον σπουδαίο συνθέτη.

Θυμόμαστε μια ξεχωριστή περιήγηση στην περιοχή γύρω από το σπίτι του, στον Λόφο των Μουσών, που ξεκίνησε από την οδό Αποστόλου Παύλου στο Θησείο, συνεχίστηκε στην Αγία Μαρίνα, τον βυζαντινό σπηλαιώδη ναό με τα σπαράγματα τοιχογραφιών.

Από εκεί στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, την Πνύκα, τον Πεζόδρομο Πικιώνη και τον Λόφο Μουσών (Φιλοπάππου), για να καταλήξει στο Public Συντάγματος, όπου πραγματοποιήθηκε μια καθηλωτική συζήτηση με τον Ανδρέα Μαράτο.

Από τις λίγες προσωπικότητες που σημάδεψαν ουσιαστικά τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, τόσο με την πολιτιστική του προσφορά όσο και με την έντονη πολιτική του δράση. Η μουσική πορεία του Μίκη Θεοδωράκη μετρά πάνω από έξι (6) δεκαετίες και ασχολήθηκε με όλα τα είδη γράφοντας πάνω από χίλια τραγούδια, πολυάριθμα συμφωνικά έργα, καντάτες και ορατόρια, μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, αρχαίες τραγωδίες και όπερες και μουσική για τον κινηματογράφο, δραστηριότητα που τον έκανε γρήγορα διάσημο εκτός Ελλάδας.

Έγραψε τα πρώτα ολοκληρωμένα κινηματογραφικά του soundtrack το 1953 και γρήγορα συνεργάστηκε με σπουδαίους σκηνοθέτες όπως οι Μάικλ Πάουελ και Εμερικ Πρεσμπέργκερ («Night by Ambush»), Κώστας Γαβράς («Ζ»), Σίντνεϊ Λιούμετ («Σέρπικο»), Ζιλ Ντασέν («Φαίδρα»), Αλέκος Αλεξανδράκης («Συνοικία το Όνειρο»). Τελευταίος μα όχι έσχατος ο Μιχάλης Κακογιάννης, με τον οποίο συνεργάστηκαν σε έξι ταινίες, ανάμεσά τους και ο θρυλικός «Αλέξης Ζορμπάς». Με αυτή την αφορμή συνέθεσε το περίφημο συρτάκι, ίσως το πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό μουσικό θέμα ως σήμερα.

Μια αξιοσημείωτη στιγμή ήρθε το 1958, όταν κλήθηκε να γράψει το soundtrack για την ταινία «Honeymoon» του Μάικλ Πάουελ. Μέσα από τη συνεργασία αυτή προέκυψε το τραγούδι «The Honeymoon Song», που ερμηνεύτηκε στην ταινία από τον ιταλό Marino Marini. Την ερμηνεία του Marini άκουσε ο Πολ Μακάρτνεϊ και πρότεινε να ηχογραφήσουν το τραγούδι του Θεοδωράκη για τη ραδιοφωνική εκπομπή του BBC «Pop Go The Beatles». Η ηχογράφηση του τραγουδιού έγινε στα στούντιο του BBC στο Λονδίνο, στις 16 Ιουλίου 1963.

Λίγα λόγια για τη ζωή του 

Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Μυτιλήνη, τα Ιωάννινα, την Κεφαλονιά, τον Πύργο, την Πάτρα και την Τρίπολη, όπου έδωσε και την πρώτη του συναυλία, σε ηλικία μόλις 17 ετών, ενώ ταυτόχρονα παίρνει μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών, κάτι που θα οδηγήσει στην πρώτη του σύλληψη στις 25 Μαρτίου του 1943.

Αυτή θα είναι και η πρώτη από τις πολλές διώξεις που θα αντιμετωπίσει εξαιτίας της αντιστασιακής και επαναστατικής του δράσης. Από το 1954 μέχρι το 1960 ζει στο Παρίσι, διανύοντας μια ιδιαίτερα γόνιμη περίοδο, όπου συνθέτει μουσική για σινεμά και μπαλέτο, καθώς και έργα συμφωνικής μουσικής και μουσικής δωματίου. Η επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1960, σημαδεύεται με την κυκλοφορία του εμβληματικού «Επιταφίου», όπου μελοποιεί ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου ηχογραφημένα με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Εκεί ξεκίνησε η σύνδεσή του με την ποίηση εκπροσώπων της γενιάς του ’30, μελοποιώντας επίσης έργα του Γιώργου Σεφέρη και του Οδυσσέα Ελύτη.

Το 1967 η δικτατορία της 21ης Απριλίου τον βρίσκει στην οργάνωση της Αντίστασης με την ίδρυση του ΠΑΜ και κατά συνέπεια σε έναν νέο κύκλο διώξεων και φυλακίσεων, που θα κλείσει μονάχα έπειτα από διεθνή κατακραυγή και την παρέμβαση μεγάλων προσωπικοτήτων της τέχνης, που δημιουργούν επιτροπές για την απελευθέρωσή του. Αποφυλακίζεται το 1970 και φεύγει στο εξωτερικό, όπου θα συνεχίσει τον αγώνα εναντίον της δικτατορίας διοργανώνοντας συναυλίες για την επαναφορά της δημοκρατίας και συναντήσεις με αρχηγούς κρατών και καλλιτέχνες.

Ακόμα και μετά την πτώση της δικτατορίας δεν θα σταματήσει ποτέ να συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας είτε επίσημα ως βουλευτής ή υπουργός είτε εκφράζοντας ανοιχτά τις απόψεις του. Τα επόμενα χρόνια αξιοποιεί διαρκώς τη φήμη και τη μουσική του σε Ελλάδα και εξωτερικό διοργανώνοντας συναυλίες και εκστρατείες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και πολλά ακόμα σημαντικά πολιτικά ζητήματα, προσπάθειες που αναγνωρίστηκαν με την υποψηφιότητά του το 2000 για το Νόμπελ Ειρήνης.

Εμείς δεν μπορούμε παρά να ανατρέξουμε στα έργα του ως ελάχιστο φόρο τιμής στον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη.