«Από το Ντεσεβό στο Drone» / Συνέντευξη με την Άννα Διαμαντοπούλου

Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου της Άννας Διαμαντοπούλου «Από το Ντεσεβό στο Drone» από τις εκδόσεις Πατάκη, ο Σπήλιος Λαμπρόπουλος, Εμπορικός Διευθυντής Προϊόντων Ψυχαγωγίας Public-MediaMarkt, συνομίλησε μαζί της χαρίζοντάς μας μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη για το βιβλίο, την εμπειρία που απέκτησε από την πολυσχιδή πορεία της και τα κύρια θέματα που απασχολούν την ελληνική και διεθνή πολιτική τα τελευταία χρόνια.

«Από το Ντεσεβό στο Drone»: ένα βιβλίο non fiction, ένα δοκίμιο το οποίο πραγματεύεται τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται παγκοσμίως και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε τόσο ατομικά όσο και συλλογικά. Με δεδομένο ότι, όπως σημειώνετε και στον πρόλογο, επικαλείστε την προσωπική σας οπτική, μέσα όμως από το πρίσμα που σας εξασφάλισε η έκθεσή σας σε πολλές παραστάσεις, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές & εκπαιδευτικές, ποιο φαντάζεστε ότι είναι το κοινό ενός τέτοιου βιβλίου; Έχετε στο μυαλό σας συγκεκριμένο target group; Ποιον θα μπορούσαμε να δούμε να το διαβάζει στην παραλία, στο λεωφορείο, σε ένα καφέ, σε ένα παγκάκι, στον καναπέ του;

Ο στόχος μου ήταν να μιλήσω με όσο πιο απλό τρόπο μπορούσα για τα νέα και διαφορετικά δεδομένα του 21ου αιώνα, που αλλάζουν την πολιτική, την οικονομία, ακόμα και τις ανθρώπινες σχέσεις. Τις καλύτερες απαντήσεις στην ερώτησή σας μου τις έδωσαν: Μια φίλη μου συγγραφέας, που μου είπε «αυτό το βιβλίο θα το κάνω δώρο στον γιο μου (16 χρονών) και στην μητέρα μου (75)» και ένας φίλος μου από την Βόνιτσα, που μου είπε ότι το πήγε στο καφενείο! Τελικά το target group είναι οι «νέοι» κάθε ηλικίας, που νιώθουν ότι έχουν ευθύνη για το μέλλον.

Έχετε θητεία σε δύο από τα πλέον απαιτητικά υπουργεία, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα: αυτό της Παιδείας και αυτό της Ανάπτυξης. Συμφωνείτε ότι χωρίς το πρώτο (παιδεία) δεν μπορούμε να έχουμε το δεύτερο (ανάπτυξη); Πώς βλέπετε τα πράγματα στη χώρα μας σε αυτούς τους δύο τομείς; Καλύτερα ή χειρότερα από ό,τι τα αφήσατε εσείς; Πιστεύετε ότι το σημερινό σύστημα παιδείας εξασφαλίζει στους νέους ό,τι χρειάζονται, για να σταθούν δυνατά και ολοκληρωμένα στην αγορά και την κοινωνία του 21ου αιώνα;

Ο πλούτος μιας χώρας σαν την δική μας είναι τα «μυαλά» των ανθρώπων της. Οι άνθρωποι σε κάθε πόλη και σε κάθε χωριό της πατρίδας μας είναι αυτοί που παράγουν ή δεν παράγουν πλούτο, που κινούνται προς τα εμπρός ή προς τα πίσω. Κινητήρια δύναμη για τον άνθρωπο μέσα στον τόπο και τον χρόνο είναι η παιδεία. Το τεράστιο χρηματοδοτικό πακέτο που θα διαχειρισθεί το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει ελάχιστο αποτύπωμα, αν δεν γίνουν άμεσα οι απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Ξεκινήσατε το βιβλίο το 2019, όταν ακόμα δεν γνωρίζαμε τίποτα για την πανδημία που ταλαιπωρεί τον πλανήτη εδώ και μήνες, αλλά σημειώνετε, αισιόδοξα από τη μία και ελαφρώς απαισιόδοξα από την άλλη, ότι «ο ιός θα ξεπεραστεί, αλλά τα προβλήματα που αποκάλυψε προϋπήρχαν και έχρηζαν αντιμετώπισης ούτως ή άλλως». Μήπως όμως τελικά οι πληγές που θα αφήσει πίσω της η πανδημία δυσχεραίνουν μια ήδη βεβαρυμμένη κατάσταση;

Όπως γράφω και στο βιβλίο, ο ιός αποκαλύπτει και επιταχύνει. Η επιδημία θα ξεπεραστεί έχοντας όμως σπρώξει βίαια αλλαγές στην οικονομία, στην αγορά εργασίας, στα υγειονομικά συστήματα. Οι χώρες που δεν προετοιμάζονται με ταχύτητα και προτεραιότητες για το νέο ψηφιακό κόσμο του 21ου αιώνα θα έχουν βαθύτερες πληγές από τις υπόλοιπες. Πιστεύω ότι στην χώρα μας αυτές οι προτεραιότητες θα γίνουν πράξη.

Κάνατε πριν χρόνια λόγο για Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, όταν ακόμα το CSR δεν ήταν τόσο δόκιμο και οι περισσότερες ιδιωτικές πρωτοβουλίες δεν ήταν θεσμοθετημένες. Πιστεύετε ότι στην Ελλάδα του 2020 υπάρχει ουσιαστικό περιθώριο για ανάπτυξη της Ε.Κ.Ε.; Τι θα ορίζατε ως βασικό χρέος των εταιρειών και απέναντι σε ποιους;

Ως Επίτροπος της ΕΕ υπεύθυνη για θέματα Απασχόλησης και Κοινωνικής Πολιτικής, είχα θεσμοθετήσει το πρωτόκολλο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, το οποίο ενσωματώθηκε στη Συνθήκη. Πιστεύω απόλυτα ότι ο στόχος των επιχειρήσεων είναι η κερδοφορία τους αλλά ο ρόλος τους στην κοινωνία είναι πολλαπλός. Η συμμετοχή τους σε μείζονες εθνικές και τοπικές πολιτικές μπορούν να έχουν σημαντικά αποτελέσματα και για τη δική τους ανάπτυξη. Αυτό όμως προϋποθέτει κανόνες, διαφάνεια και αξιολόγηση, ώστε να μην εξελίσσεται σε μια απλή επικοινωνιακή στρατηγική.

Κάνετε λόγο στο βιβλίο σας για την πολλάκις καταγεγραμμένη 4η Βιομηχανική Επανάσταση, που έχει απασχολήσει και το World Economic Forum, καθώς, χωρίς να έχει τα τεχνικά γνωρίσματα των τριών πρώτων, βασικά είναι ακόμα πιο μαζική και ταχύτερη σε ρυθμούς. Εκτιμάτε ότι στην Ελλάδα, που μοιραία είμαστε κάποια βήματα πίσω τεχνολογικά, έχουμε αντιληφθεί, στο σύνολο της κοινωνίας, τις προκλήσεις που απορρέουν από αυτήν ή ακόμα επικρατεί η νοοτροπία των συμβατικών επαγγελμάτων και της 9-5 εργασίας πίσω από ένα γραφείο;

Αναφερόμενη στον τίτλο του βιβλίου «Από το Ντεσεβό στο Drone» θεωρώ ότι είμαστε ακόμα πιο κοντά στο Ντεσεβό... Θυμίζω ότι πρόσφατα αρχηγός κόμματος αποκαλούσε τεχνοφασισμό την ηλεκτρονική ψηφοφορία στα πανεπιστήμια ενώ το 2015 σταμάτησε με ιδεολογική τοποθέτηση το Ψηφιακό Σχολείο. Όπως πάντα υπάρχουν πρωτοπορίες και στην πολιτική και στην οικονομία και στον ακαδημαϊκό κόσμο αλλά η χώρα δεν μπορεί να περηφανεύεται μόνο για νησίδες αριστείας. Μια χώρα πηγαίνει μπροστά με ηγεσίες, που κατανοούν και σχεδιάζουν το μέλλον και κοινωνίες που μπορούν να συμμετέχουν ενεργά. Πρέπει να φτάσουμε γρήγορα εκεί.

Ο συνομιλητής σας στο βιβλίο, δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς, σημειώνει στον πρόλογο ότι «οι πεποιθήσεις είναι πιο επικίνδυνοι εχθροί της αλήθειας από όσο τα ψέματα». Είναι σίγουρα μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη – και αποκωδικοποιώντας τις δικές σας τοποθετήσεις, ρισκάρει κανείς να υποθέσει ότι συμφωνείτε απόλυτα. Θα λέγατε ότι αυτό είναι μια προβληματική πραγματικότητα στη χώρα μας, που πρέπει επιτέλους να ξεπεραστεί;

Οι νέοι του 2020 έχουν τον δικό τους κόσμο, που είναι διαφορετικός από τις άλλες γενιές. Η δικιά τους γενιά μεγάλωσε μέσα σε κουμπάκια και οθόνες, που συνδέουν αυτόματα με όλον τον πλανήτη για το καλό και για το κακό. Το να επιχειρείται η κλωνοποίηση αριστερών και δεξιών νεολαίων με βάση τον εμφύλιο και τον διαχωρισμό αριστεράς και δεξιάς της μεταπολεμικής Ευρώπης είναι πισωγύρισμα και αποτυπώνει την αδυναμία πολιτικών δυνάμεων να αντιληφθούν το αύριο. Στο βιβλίο έχω ένα ειδικό κεφάλαιο στο οποίο εξηγώ ότι γιατί από το διαζευκτικό ήττα πάμε στο σύνδεσμο και. Δηλαδή : «από το αριστερά ή δεξιά» στο «αριστερά και δεξιά».

Μοιράζεστε πολλές ενδιαφέρουσες εμπειρίες με τους αναγνώστες στο βιβλίο σας: μία από αυτές, εκείνη του 2015 σε ένα Πανεπιστήμιο στη Σιγκαπούρη, όπου ένας ινδός φοιτητής πήρε το λόγο και, με αφορμή τη διάλεξή σας για τα μοντέλα και τις εφαρμοσμένες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαμαρτυρήθηκε ότι «σε αυτή τη μεριά του πλανήτη είμαστε 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι με ελάχιστο εισόδημα, περιορισμένα δικαιώματα, που δουλεύουμε σκληρά για να κερδίσουμε κάθε χαμένη μέρα της τελευταίας εικοσαετίας: όχι μόνο δεν μας συγκινούν αλλά μας εξοργίζουν οι πολυτελείς διαδηλώσεις και τα αιτήματα της Ευρώπης!». Σημειώνετε και εσείς, πόση εντύπωση σας έκανε η παρατήρησή του αλλά και οι θετικές αντιδράσεις των υπολοίπων σε αυτή. Επειδή στην Ελλάδα ακούμε συχνά «γκρίνιες» και δυστυχώς συνήθως από τους νέους ανθρώπους για «περιορισμένες ευκαιρίες», «χώρα που τρώει τα παιδιά της κτλ», μήπως έχουμε βουλιάξει όντως στις πολυτέλειες του Πρώτου Κόσμου και δεν εκτιμάμε πόσο πιο τυχεροί είμαστε από ανθρώπους στην ίδια ηλικία, με την ίδια αντίληψη, τις ίδιες -αν όχι περισσότερες- ικανότητες αλλά τόσο λιγότερες ευκαιρίες;

Ο κόσμος προχωράει προς τα εμπρός. Αυτό σημαίνει πρόοδος. Οι δυτικές δημοκρατίες κατάφεραν να συνδυάσουν με πρωτοφανή τρόπο στην ανθρώπινη ιστορία την οικονομική ανάπτυξη και το κοινωνικό κράτος. Δεν μπορούμε, όμως, να επαφιόμαστε στις δάφνες των επιτευγμάτων μας. Οι χώρες της Ασίας έχουν ήδη μπει στον παγκόσμιο ανταγωνισμό προσελκύοντας στον παγκόσμιο πλούτο, επενδύοντας στην παιδεία και την έρευνα και δημιουργώντας υβριδικά πολιτικά συστήματα με τα δικά τους χαρακτηριστικά. Η κριτική και η γκρίνια, η ενδοσκόπηση και η αυτολύπιση είναι στοιχεία στασιμότητας και οπισθοδρόμησης. Οι νέες γενιές της Δύσης και φυσικά της Ελλάδας έχουν την υποχρέωση να αλλάξουν τα δεδομένα και να προσαρμόσουν τους εαυτούς τους αλλά και τις χώρες τους στον 21ο αιώνα. Ο ινδός νεαρός του παραδείγματος συμβολίζει την ορμή και το πάθος της νέας Άπω Ανατολής.

Τάσσεστε ανοικτά υπέρ μιας ισχυρής, ενωμένης Ευρώπης. Και μάλιστα θεωρείτε ότι, αν δεν εξασφαλιστεί αυτό, τότε φλερτάρουμε με το χάος. Αν το δίλημμα είναι τόσο ξεκάθαρο, γιατί βλέπουμε συχνά να αμφισβητείται ο ρόλος της Ε.Ε.; Τι, πιστεύετε, πρέπει να γίνει, ώστε να πληθύνουν οι υποστηρικτές της Ενωμένης Ευρώπης και να μειωθούν οι αμφισβητίες;

Η πολιτική και η οικονομία είναι ένα ζευγάρι άρρηκτα δεμένο, που, όταν παίρνουν διαζύγιο, συμβαίνουν δράματα. Οι ευρωπαϊστές πολιτικοί, οι πολιτικοί δηλαδή που στηρίζουν με πάθος την ευρωπαϊκή ενοποίηση και τον ρόλο μιας αυτόνομης Ευρώπης αναγκαίας για την ευημερία και την ασφάλεια των λαών της, είναι λίγοι. Η συνηθισμένη πολιτική ρητορεία είναι οι πολιτικοί να μιλούν πάντα κριτικά για την Ευρώπη αποδίδοντας σ΄αυτήν τα αρνητικά και αποδίδοντας σε εθνικό επίπεδο τα θετικά. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια κρίσιμη μάζα ευρωπαϊστών σε όλα τα επίπεδα.

Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, για εσάς άρχισαν όλα με ένα Citroen Ντεσεβό – με το οποίο αρχίσατε να ανακαλύπτετε τον κόσμο, ασχέτως γεωγραφικής αναφοράς. Για να επιστρέψουμε στον τίτλο, αν το αντίστοιχο σημερινό «φετίχ» ενός φοιτητή, π.χ., είναι ένα drone προηγμένης τεχνολογίας με κάμερα, μήπως αυτό και μόνο μας βοηθάει να εντοπίσουμε ένα πρόβλημα στην κοινωνική εξέλιξη; Μήπως το να έχεις ένα αυτοκίνητο για να πας μια εκδρομή είναι καλύτερη αφετηρία αυτονόμησης ενός ανθρώπου, που χτίζει την προσωπικότητά του, από ό,τι είναι ένα κατευθυνόμενο ιπτάμενο αντικείμενο, που καταγράφει τη ζωή -όχι απαραίτητα τη δική μας- από ψηλά και για περιορισμένο χρονικό διάστημα;

Δεν χρειάζεται το διαζευκτικό ή. Χρειάζεται η ομορφιά της εκδρομής που αγγίζεις τα δέντρα, που νιώθεις την θάλασσα, που κρυώνεις και ιδρώνεις και χρειάζεται και η ικανότητα της πλοήγησης και αντίληψης του διαδικτυακού κόσμου.

Τώρα, που έχετε πιάσει το βιβλίο τυπωμένο στα χέρια σας, υπάρχει κάτι που θα προσθέσατε, θα αφαιρούσατε ή θα τροποποιούσατε;

Αν μπω στην διαδικασία να προσθέσω δεν θα τελειώσω ποτέ...

*Βρείτε το βιβλίο «Από το Ντεσεβό στο Drone» της Άννας Διαμαντοπούλου στο κοντινότερο κατάστημα Public και στο public.gr.