«Είμαστε παιδιά του Σύμπαντος»

"Στο διάστημα οι αποστάσεις είναι, προφανώς, κάτι παραπάνω από τεράστιες. Ασύλληπτες για τον ανθρώπινο νου. Βεβαίως υπάρχει και η Σελήνη που βρίσκεται σε μια απόσταση σχετικά κοντινή, κάτι που επέτρεψε στον άνθρωπο να την έχει επισκεφτεί ήδη. Επειδή τα χιλιόμετρα δεν είναι η απολύτως ενδεικτική μονάδα μέτρησης των αποστάσεων αυτών και επειδή τα έτη φωτός (το φως τρέχει με ταχύτητα 300.000 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο) δεν λένε και πολλά στο φτωχό μας to μυαλό, ο Διονύσης Σιμόπουλος σκέφτηκε ένα πρακτικότερο τρόπο. Αν μπορούσαμε, λέει, να πάμε με αυτοκίνητο στο φεγγάρι, θα φτάναμε σε 158 ημέρες. Δεν είναι κάτι αδύνατο. Αν όμως πηγαίναμε με αυτοκίνητο στον Ήλιο, εκεί τα πράγματα θα γίνονταν αμέσως πολύ ζόρικα: χρειάζονται 171 χρόνια! Και αν θέλει κανείς να πάει και παρακάτω, οι αποστάσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Για να πάει κανείς λ.χ. στον Άλφα Κενταύρου, που είναι το αμέσως κοντινότερο άστρο σε μας, μετά τον Ήλιο, θα χρειαζόταν με αυτοκίνητο 50 εκατομμύρια χρόνια! Οι αντίστοιχοι χρόνοι με διαστημόπλοιο που τρέχει, ας πούμε, με 50.000 χλμ. την ώρα, είναι: 8 ώρες για τη Σελήνη, 125 ημέρες για τον Ήλιο και για το Άλφα Κενταύρου 92.880 χρόνια! Ας μην απογοητευόμαστε, όμως, που δεν θα πλησιάσουμε ποτέ το Άλφα Κενταύρου από κοντά. Έτσι κι αλλιώς δεν θα πλησιάσουμε ποτέ άλλο ένα τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άστρα – κάπου τόσα υπολογίζονται τα άστρα του σύμπαντος. Έχουμε άλλωστε παρηγοριά τον Διονύση Σιμόπουλο, επίτιμο διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, με πλούσιο επιμορφωτικό έργο, που με το νέο του βιβλίο μας φέρνει τα άστρα πιο κοντά, τόσο κοντά όσο βρίσκεται η φαντασία μας. Το βιβλίο, βέβαια, δεν είναι εύκολο να πει κανείς αν μας παρηγορεί από μια άλλη σκοπιά, από τη σκοπιά του τι είμαστε και πού πηγαίνουμε, γιατί ως προς αυτό ο γνωστός αστροφυσικός είναι σαφής: «Είμαστε αστρόσκονη», λέει – αυτός είναι και ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Με υπότιτλο «Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος».ΤΙ σημαίνει όμως αυτό; Σημαίνει ότι σύμφωνα με τις νεότερες αποκαλύψεις του 20ού αιώνα, που έγιναν χάρις στα εξελιγμένα τηλεσκόπια αλλά και την πρόοδο της Φυσικής, ανάμεσα στα άστρα δεν υπάρχει κενό, όπως πιστευόταν παλιά, αλλά άτομα και μόρια όλων των χημικών στοιχείων και, ιδιαίτερα, του πιο διαδεδομένου και ελαφρού, του υδρογόνου. Πρόκειται για αέρια και σκόνη που σχηματίζουν τα μεσογαλαξιακά νεφελώματα. Κατά κανόνα η πυκνότητά τους είναι πολύ μικρή, υπάρχουν όμως σημεία που παρατηρείται συμπύκνωση, κυρίως λόγω ωστικών κυμάτων που έχουν προκαλέσει εκρήξεις ή και για άλλους λόγους. Εκεί, τα άτομα αναπόφευκτα συγκρούονται, παράγουν θερμότητα, τα άτομα υδρογόνου ενώνονται και παράγουν ήλιο. Υδρογόνο και ήλιο είναι τα βασικά συστατικά των άστρων. Εξηγεί ακριβώς τη διαδικασία παραγωγής των άστρων ο Διονύσης Σιμόπουλος, όπως εξηγεί και τη διαδικασία του θανάτου τους, όταν διαστέλλονται, γίνονται πρώτα κόκκινοι γίγαντες και μετά συστέλλονται, γίνονται άσπροι νάνοι για να καταλήξουν μικρές συμπαγείς σκοτεινές σφαίρες. Όταν θα συμβεί αυτό και στη Γη, μετά από δισεκατομμύρια χρόνια, και ο ήλιος της πεθάνει, οι ωκεανοί πρώτα θα βράσουν, οι τεράστιες βροχές που θα παραχθούν δεν θα μπορούν να αναπληρώσουν το νερό, τα βουνά θα λιώσουν και θα γίνουν λάβα. Ας μη μας παίρνει από κάτω όμως, ούτε αυτό θα το δούμε. Εν τω μεταξύ ας εμπεδώσουμε ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Η Γη δεν είναι καν στο κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, όπως απέδειξε ο Κοπέρνικος ήδη πριν από πέντε αιώνες. Αλλά και το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι ούτε αυτό στο κέντρο του Γαλαξία μας. Στο κέντρο του Γαλαξία μας είναι ο αστερισμός του Τοξότη, κάτι που μάθαμε ήδη πριν από έναν αιώνα χάρις στον Χάρλοου Σάπλεϊ. Και το δικό μας ηλιακό σύστημα βρίσκεται στις παρυφές του Γαλαξία. Αν κάτι θα μπορούσε να μας παρηγορήσει, ίσως να δώσει και κάποιο δίκιο (έστω και με τραβηγμένο τρόπο) σε θρησκείες που μιλούν για μετεμψύχωση ή αθανασία της ψυχής, είναι ότι είμαστε φτιαγμένοι από τα υλικά των άστρων και στο σύμπαν θα επιστρέψουμε. «Είμαστε, δηλαδή, αστράνθρωποι που δημιουργήθηκαν από χημικά στοιχεία φτιαγμένα κατά τις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων. Αστράνθρωποι που παρακολουθούν τις μακρινές σουπερνόβα να εκρήγνυνται και να προσφέρουν υλικά για τη δημιουργία νέων άστρων, νέων πλανητών και νέων ειδών ζωής. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι. Χωρίς τις σουπερνόβα δεν θα υπήρχε η Γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα, δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος», λέει ο Διονύσης Σιμόπουλος, ως απόσταγμα των γνώσεων μιας ζωής. Και καταλήγει: «Είμαστε πράγματι παιδιά του Σύμπαντος. Γιατί είμαστε, σε τελική ανάλυση, ένας αστρικός λαός που δημιουργήθηκε από στοιχεία τα οποία προήλθαν από τις εκρήξεις των άστρων, και που βομβαρδίζεται από τις κοσμικές ακτίνες των ίδιων αυτών εκρήξεων. Είμαστε όλοι μας αστρόσκονη, και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα. Κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν από τις στάχτες ενός, κάποιου άλλου, πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο»."

Βιβλιοφάγος