Καζούο Ισιγκούρο, ο νομπελίστας των μίξεων

«Είναι περίεργο το πώς ο κόσμος ξεχνά τους ανθρώπους και τα γεγονότα που έγιναν χθες ή προχθές. Μοιάζει με αρρώστια που μας προσβάλλει όλους», γράφει ο Καζούο Ισιγκούρο στο πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του, «Ο θαμμένος γίγαντας» (Εκδ. Ψυχογιός 2015). Το ζήτημα της μνήμης τον απασχολεί αρκετά. Μπορεί στο «Θαμμένο γίγαντα» να βλέπουμε ένα σκηνικό της εποχής του βασιλιά Αρθούρου με περίεργα ζώα και πουλιά, ακόμη και μια δράκαινα, εντούτοις ένα βασικό θέμα που πραγματεύεται εκεί είναι, ποια από αυτά που μας έχουν συμβεί στο παρελθόν επιλέγουμε να θυμόμαστε και γιατί. Όχι μόνο ως άτομα, αλλά και ως κοινωνικά σύνολα, κυρίως ως έθνη. Όπως και ένα άλλο θέμα που απασχολεί γενικά τα έργα του (το είπε και στη συνέντευξη που παραχώρησε στο BBC αμέσως μετά την ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας) είναι αυτό το διπλό τερέν στο οποίο παίζεται το παιχνίδι του καθενός μας: το προσωπικό, του στενού μας κύκλου, και το ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό, στο οποίο ενδεχομένως συμβάλλει ο καθένας αλλά και το οποίο επίσης μας καθορίζει. [gallery columns="2" link="none" size="full" ids="53436,53437"] Ο Καζούο Ισιγκούρο, που πήρε πριν από λίγες μέρες το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2017, είναι ούτως ή άλλως άνθρωπος των μίξεων. Γεννημένος Ιάπωνας, στο μαρτυρικό Ναγκασάκι μάλιστα, είναι σήμερα περισσότερο Βρετανός παρά Ιάπωνας. Τα ιαπωνικά τα μιλάει μέτρια και η γλώσσα την οποία ξέρει να χειρίζεται εξαιρετικά είναι τα αγγλικά. Αυτό γιατί από την ηλικία των έξι ετών έζησε στην Αγγλία, καθώς ο ωκεανογράφος πατέρας του βρήκε εκεί δουλειά, υποτίθεται προσωρινή, στην οποία όμως έμεινε εντέλει μέχρι το τέλος της καριέρας του. Ο Βρετανός λοιπόν με το γιαπωνέζικο ονοματεπώνυμο κάνει και άλλες μίξεις: μίξεις ειδών κατ’ αρχήν, καθώς μπορεί και ανακατεύει στο συγγραφικό του μίξερ διάφορα είδη πεζού λόγου, από το ρεαλιστικό και το ιστορικό μυθιστόρημα μέχρι την επιστημονική φαντασία ή τη λογοτεχνία του φανταστικού – πρόκειται για ένα έντονο μυθολογικό στοιχείο το οποίο διεισδύει όλο και περισσότερο στο έργο του με την πάροδο του χρόνου. Αλλά και πέρα από αυτό: πρόκειται για συγγραφέα που αγαπάει εξίσου με το γράψιμο τη μουσική, το τραγούδι, τον κινηματογράφο. Λέγεται πως είχε στείλει στο παρελθόν ουκ ολίγα ντέμο με τραγούδια του σε εταιρείες, δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα. Εξού και δεν τον ενόχλησε καθόλου το περσινό Νόμπελ στον Μπομπ Ντίλαν, αντίθετα λέει ότι είναι πολύ ευτυχισμένος που πήρε Νόμπελ αμέσως μετά τον τραγουδοποιό, ο οποίος ήταν ο ήρωάς του ήδη από την ηλικία των 13 ετών. Δεν τον ενόχλησε ούτε ότι ο Ντίλαν δεν είπε λέξη (πόσο μάλλον τραγούδι) για το Νόμπελ του, ο Ισιγκούρο λέει ότι μπορεί να μιμηθεί στην εντέλεια τη φωνή του Ντίλαν και, αν οι συνθήκες το επιτρέψουν, μπορεί και να το κάνει λάιβ στην απονομή του δικού του βραβείου για να επανορθώσει εκείνος για λογαριασμό του τροβαδούρου!

Οι ταινίες

Σε κάθε περίπτωση, αν δεν ξέρουμε εμείς πολλά πράγματα για μέγεθος της κλίσης του Ισιγκούρο στο τραγούδι, ξέρουμε όμως τι έχει κάνει στον κινηματογράφο. Και δεν είναι λίγα. Πρώτα απ’ όλα δύο βασικά βιβλία του έγιναν ταινίες. Η μία είναι το πασίγνωστο «Τα απομεινάρια μιας μέρας». Το βιβλίο πήρε Booker το 1990 και προβλήθηκε στις αίθουσες ως ταινία (του Τζέιμς Άιβορι, με πρωταγωνιστές τους Άντονι Χόπκινς και Έμμα Τόμσον) το 1993. Προτάθηκε για οκτώ Όσκαρ και θα τα είχε σαρώσει, αν δεν έπεφτε πάνω στη «Λίστα του Σίντλερ». Πρόκειται για ταινία εποχής, με πρωταγωνιστή τον μπάτλερ (Άντονι Χόπκινς) κύριο Στίβενς ο οποίος επί τριάντα χρόνια ζει απόλυτα αφοσιωμένος στο πλούσιο αφεντικό του, έναν αξιωματούχο που κατά τον Μεσοπόλεμο φλερτάρει με φιλοναζιστικές ιδέες. Δεν εκδήλωσε ποτέ τον έρωτά του για την οικονόμο του σπιτιού (Έμμα Τόμσον) και κάνει ένα ταξίδι και μαζί έναν απολογισμό ζωής, αναλογιζόμενος αν έζησε πραγματικά και αν άξιζε να χαραμίσει τη δική του ζωή για χάρη ενός τόσο αυστηρού καθήκοντος. [gallery columns="2" link="none" size="full" ids="53438,53534"] Το άλλο μυθιστόρημα του Καζούο Ισιγκούρο που έγινε –έστω λιγότερο- διάσημη ταινία είναι το «Never let me go» που στα ελληνικά είχε μεταφραστεί «Μη μ’ αφήσεις ποτέ». Στην ταινία (του 2010), που είχε σκηνοθετήσει ο Μαρκ Ρόμανεκ πρωταγωνιστούσαν οι Κίρα Νάιτλι, Κάρεϊ Μάλιγκαν, Άντριου Γκάρφιλντ. Πρόκειται για τρεις νέους που ζουν οικότροφοι σε κάποιου είδους σχολείο, απομονωμένοι, φορώντας βραχιολάκια εντοπισμού. Κλώνοι, βιοτεχνολογία, εμπόριο οργάνων σε ένα περιβάλλον μελλοντολογικής δυστοπίας. [gallery columns="2" link="none" size="full" ids="53444,53443"] Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Ο Καζούο Ισιγκούρο έγραψε και απευθείας σενάριο. Ο λόγος για την ταινία του Τζέιμς Άιβορι «The White Countess» (2005), που στα ελληνικά προβλήθηκε με τον τίτλο «Η Κοντέσα της Σανγκάης» και είχε πρωταγωνιστές τους Ρέιφ Φάινς, Νατάσα Ρίτσαρντσον και Βανέσα Ρεντγκρέιβ. Βρισκόμαστε πάλι στον αγαπημένο Μεσοπόλεμο του Ισιγκούρο, αυτή τη φορά όμως πιο κοντά στα πατρογονικά εδάφη, στη Σανγκάη του 1936, λίγο πριν την ιαπωνική εισβολή.Τέλος συμμετείχε, μαζί με δύο ακόμη σεναριογράφους, στη συγγραφή του σεναρίου της καναδικής δραματικής κομεντί του 2004 «Η πιο λυπητερή μουσική του κόσμου» («The saddest music in the world») που πάλι διαδραματίζεται στη δεκαετία του ’30, αυτή τη φορά στον Καναδά, και έχει πρωταγωνιστές τους Ιζαμπέλα Ροσελίνι, Μαρία ντε Μαδέιρος, Μαρκ Μακίνλεϊ (σκηνοθεσία: Γκάι Μάντιν). Σήμερα, στην Ελλάδα, τα δικαιώματα των βιβλίων του αρκετά συναισθηματικού, φιλοσοφημένου αλλά και ακομπλεξάριστου συγγραφέα που δεν φοβάται ριψοκίνδυνες μίξεις και πειραματισμούς, τα έχουν οι εκδόσεις Ψυχογιός. Έβγαλαν το 2015 τον «Θαμμένο γίγαντα» σε μετάφραση της Αργυρώς Μαντόγλου ενώ έσπευσαν ήδη (προφανώς το βιβλίο ήταν έτοιμο) να επανεκδώσουν, σε νέα μετάφραση (πάλι της Αργυρώς Μαντόγλου) τα «Απομεινάρια μιας μέρας». [gallery link="none" columns="4" size="full" ids="53447,53448,53449,53450"] Από τις εκδόσεις Καστανιώτη, που είχαν πριν τα δικαιώματα, κυκλοφορούν ακόμα τα μυθιστορήματα «Ο απαρηγόρητος», «Τότε που ήμασταν ορφανοί», «Μη μ’ αφήσεις ποτέ» καθώς και η συλλογή διηγημάτων «Νυχτερινά – Πέντε ιστορίες της μουσικής και της νύχτας». Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει και τα επτά μυθιστορήματα που έχει γράψει ο Καζούο Ισιγκούρο. Τα δύο πρώτα του πάντως είχαν κυκλοφορήσει από άλλους εκδοτικούς οίκους: το «Ένας καλλιτέχνης του ρευστού κόσμου» (Εστία) κυκλοφορεί ακόμα, όχι όμως και το «Χλωμή θέα των λόφων» που είχε κάποτε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Λιβάνη και είναι εξαντλημένο. Σύμφωνα με τη Σουηδική Ακαδημία, ο Ισιγκούρο «αποκάλυψε στα μεγάλης λογοτεχνικής δύναμης μυθιστορήματά του την άβυσσο κάτω από την ψευδαίσθησή μας ότι είμαστε συνδεδεμένοι με τον κόσμο». Ίσως γι’ αυτό και ο ίδιος πατάει γερά στα πόδια του!"

Βιβλιοφάγος