And the Nobel goes to… Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

“Δεύτερος μήνας για την στήλη με τους νομπελίστες και μετά τους πάγους της Ισλανδίας πάμε σε αυτούς της Σιβηρίας και αυτή την φορά με τον (εξίσου εύηχο με τον Ισλανδό παππούλη) Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Αν περάσετε μια βόλτα από τις βιβλιοθήκες της κλασσικής, εκεί στο «Σ» μαζί με τους Στάινμπεκ, Στήβενσον, Σταντάλ και Σουίφτ, πρέπει να βρείτε και το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» και το «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς». Αν σας αποθαρρύνουν οι δυο τόμοι του Αρχιπελάγους, τολμήστε τον Ιβάν και θα έχετε μια άκρως κατάτοπιστική εικόνα για αυτόν τον σημαντικότατο Ρώσο συγγραφέα. Άκρως πολιτικοποιημένος συγγραφέας, αφιέρωσε το έργο του στην ανάδειξη της πολιτικοκοινωνικής κατάστασης στη σοβιετική Ρωσία, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σπούδασε φυσικομαθηματικά στο Ροστόφ και Ιστορία, Φιλοσοφία και Λογοτεχνία μέσω αλληλογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του και με την έναρξη του Β΄ ΠΠ, κατετάγη στον Κόκκινο Στρατό, όπου και παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια του Πολέμου και παρασημοφορήθηκε δύο φορές. Κατά τα τέλη του Πολέμου, όμως, ένα γράμμα σε ένα φίλο του και κάποια ειρωνικά σχόλια για τον Στάλιν, οδήγησαν την σοβιετική λογοκρισία να τον κατηγορήσει για αντισοβιετική προπαγάνδα και να τον κατάδικάσει σε ισόβια εκτόπιση και καταναγκαστική εργασία. [gallery link="none" size="full" ids="57977,57976,57975"] Μετά τη λήξη της ποινής του, παράλληλα με την ενασχόλησή του ως καθηγητή μέσης εκπαίδευσης, ξεκίνησε και τη συγγραφή, δραστηριότητα την οποία κράτησε κρυφή έως το 1960, που αποφάσισε να δημοσιεύσει το «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» (1962). Το έργο αυτό περιγράφει μια ημέρα ενός κρατούμενου στα περίφημα Γκουλάγκ, φέρνοντας στο φως τις πρακτικές του Σοβιετικού καθεστώτος με τέτοια ειλικρίνεια και γλαφυρότητα, που προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον και στη Δύση. Πρόκειται για το πρώτο σοβιετικό έργο πολιτικού χαρακτήρα, μετά τη δεκαετία του 1920, γραμμένο μάλιστα και από εξωκομματικό παράγοντα (και με το δικό του παρελθόν) που επιτρέπει το Κράτος να εκδοθεί. Παρ’ όλα αυτά, ο Σολζενίτσιν αρχίζει σταδιακά να πέφτει σε δυσμένεια και να θεωρείται persona non grata ακόμα και στους κύκλους της Ένωσης Συγγραφέων. Κάτω από άκρα μυστικότητα λοιπόν, ξεκινάει να δημιουργεί το μεγάλο του έργο, το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», αντλώντας πληροφορίες από τις δικές του εμπειρίες αλλά και από άλλους 256 πρώην κατάδικους. Το χειρόγραφο εκδόθηκε μυστικά στην Εσθονία, μετά από 9 χρόνια συγγραφής. Η πλούσια και ποικίλη περιγραφή που μπλέκει μοναδικά την προσωπική εμπειρία, τη φιλοσοφική ανάλυση και την ιστορική έρευνα αλλά και η χωρίς περιστροφές κριτική της σοβιετικής κομμουνιστικής ιδεολογίας, ανέδειξαν το Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ σε ένα από τα έργα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 20^ο αιώνα.Το 1970 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την ηθική δύναμη με την οποία υπηρέτησε τις απαραίτητες παραδόσεις της ρωσικής λογοτεχνίας». Αρνήθηκε να μεταβεί στη Στοκχόλμη να παραλάβει το βραβείο , φοβούμενος ότι θα του απαγορευθεί η επάνοδος στη Ρωσία, δύο χρόνια μετά όμως, αναγκάστηκε να εκτοπιστεί οριστικά, καθώς του αφαιρέθηκε η σοβιετική υπηκοότητα. Βρήκε στέγη και υποστήριξη από μεγάλες προσωπικότητες της εποχής (από τον Ροστρόποβιτς μέχρι τον Χάινριχ Μπελ), πέρασε δύο δεκαετίες στις ΗΠΑ (όπου δεν μπόρεσε να ενταχθεί ποτέ κανονικά), μέχρι την οριστική επιστροφή του στην μετά-περεστρόικας Ρωσία το 1992. Ένας συγγραφέας που οφείλει να διαβάζεται, καθότι αποτελεί ένα κεφάλαιο από μόνος του. Σε μία ιστορική περίοδο που κατακλύζεται από έργα και μαρτυρίες για τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας, ο Σολζενίτσιν τολμάει να δηλώσει για τους Ρώσους: «Και εμείς σε τι διαφέρουμε;»„

Στέλλα ΣαπουνάκηPublic Αγίας Παρασκευής