«Καληνύχτα καλούδια μου» του Ν. Παπακώστα – Καληνύχτα κόσμε

Όλα έμοιαζαν περίεργα από την αρχή. Τα δολοφονημένα γατιά, το ψόφιο ποντίκι, τα στοιχειά, το κομμένο δάχτυλο, τα οστά κάτω από το κρεβάτι, τα παιδιά που πέθαιναν. Ο Νικήτας Παπακώστας διαλέγει να μας συστηθεί στην πεζογραφία πλάθοντας ένα ιδιόμορφο σύμπαν, που ακροβατεί μεταξύ του υπερβολικού και του τραγικού. Με λυρικότητα και αξιοσημείωτη εσωτερική ένταση, παλεύει να απεικονίσει την τραχιά όψη της καθημερινότητας μέσα από τα ανυπέρβλητα εμπόδια της ζωής. Της ζωής που μάλλον δεν θα είχε νόημα χωρίς αυτά τα εμπόδια…

Της φάνηκε η ζωή σαν τις σπηλιές στις πλαγιές. Μαύρες τρύπες απάτητες, μυστικές και λαβυρινθώδεις.

Το «Καληνύχτα καλούδια μου» έχουν κάτι από το γκροτέσκο κόσμο του Παύλου Μάτεσι και το Ντοστογιεφσκικό μυστήριο, δομημένο πάνω σε ένα παραμορφωτικό καθρέφτη που συλλέγει τη σιωπή, τον τρόμο, την πίστη, τον θάνατο και την ανθρώπινη πολυπλοκότητα αυτή καθ’ αυτή, προκειμένου να παρουσιάσει ένα υψηλό λογοτεχνικό αποτέλεσμα.Ο Νικήτας Παπακώστας επιλέγει τη μικρή φόρμα, στοιχείο που δημιουργεί αυτό το αποπνικτικό συναίσθημα στον αναγνώστη από την αρχή. Αποπνικτικό, όπως οφείλει να είναι ένα καλό βιβλίο, για να δημιουργεί εγκιβωτισμούς και να μη δίνει στον αναγνώστη το δικαίωμα της διαφυγής. Διαβάζεται με κομμένη την ανάσα από τις ξαφνικές και συνεχείς ανατροπές.

Γύρισε πλευρό με τα κόκκινα χέρια της να δει το μωρό που είχε στο μεταξύ σταματήσει να κλαίει και δεν ακουγόταν καθόλου. Όπως το ξεσκέπασε είδε το πρόσωπο του Θεού. Θεός έγινε γι’ αυτήν ο θάνατος. Το παιδί είχε ξεψυχήσει.

Οι κεντρικοί ήρωες του Νικήτα Παπακώστα είναι η Μαριώ και ο Φώτης, δύο άνθρωποι που «βρίσκουν τον Θεό» και αφιερώνονται σ’ αυτόν, ο καθένας με τον τρόπο του. Η Μαριώ τον «βρήκε και τον μέτρησε στο πρόσωπο του θανάτου», ενώ ο Φώτης έγινε «εκπρόσωπος του Θεού και κήρυκάς του». Ίσως από φόβο και απόγνωση, ίσως πάλι από πρόθεση, η Μαριώ και ο Φώτης μοιάζουν με έναν τρόπο που ενώ νομίζουν πως τους φέρνει κοντά, στην πραγματικότητα τους απομακρύνει. Ακόμα κι αν παντρεύονται και ζούνε μαζί. Μοιάζουν, όπως μοιάζουν και οι συγχωριανοί τους που πασχίζουν να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα που συμβαίνουν στο χωριό τους. Αλλάζουν απόψεις, μετατρέπουν τις προκαταλήψεις τους σε θαύματα, πιστεύουν ό,τι τους βολεύει ή θα τους κάνει να επιβιώσουν και να μην τρελαθούν, μέχρι να συνειδητοποιήσουν – αν και όποτε το κάνουν – πως «η πίστη από μόνη δεν αρκούσε».

Άκουσε τα μωρά της ν’ ανασαίνουν κι αγαλλίασε η καρδιά της. Καληνύχτα καλούδια μου, τους είπε.

Τα «Καληνύχτα καλούδια μου» αποτελούν μία επίμονη ερώτηση για την πίστη στον Θεό, για τις αυταπάτες, τις ψευδαισθήσεις και την εξωπραγματική σημασία που μας αρέσει να αποδίδουμε σε γεγονότα, σαν κάτι να μας έλκει να αποκηρύξουμε ώρες ώρες τη λογική.Ο Νικήτας Παπακώστας χειρίζεται όλα αυτά τα θέματα με δεξιοτεχνία, δείχνοντας να συμμερίζεται αυτό που έγραφε ο Κάφκα στους Αφορισμούς του: «ο αληθινός δρόμος οδηγεί σ’ ένα τεντωμένο σχοινί που δεν είναι στερεωμένο ψηλά, αλλά μόλις λίγο πάνω από το έδαφος. Είναι εκεί για να σκοντάφτει κανείς επάνω του». Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δώμα και θα το βρείτε στο Public.

Παναγιώτης Κολέλης, συγγραφέας