3 Ιανουαρίου , 2018 • 3 MINS READ
Η Περσέπολη, η Τεχεράνη κι εμείς
Περίληψη: "Αισθάνεται πολλές φορές κανείς ότι η Ελλάδα, έχοντας στρέψει το βλέμμα της προς τη Δύση...
"Αισθάνεται πολλές φορές κανείς ότι η Ελλάδα, έχοντας στρέψει το βλέμμα της προς τη Δύση ακόμα περισσότερο, αισθανόμενη ως προκεχωρημένο φυλάκιό της, έχει απομονωθεί από την πραγματική και πιο κοντινή γειτονιά της, που είναι η Ανατολή. Η εχθρότητα των τελευταίων αιώνων με τους Οθωμανούς Τούρκους αλλά και τα κλειστά επί εβδομήντα σχεδόν χρόνια βόρεια σύνορά της με τις πρώην κομουνιστικές δημοκρατίες, επέτεινε αυτή την αίσθηση δημιουργώντας ένα φοβικό συναισθηματικό κλίμα ή, ανάποδα, μια αυτοεικόνα που υπογράμμιζε τη μοναδικότητα, την ιδιαιτερότητα, ενδομύχως και την ανωτερότητα του ελληνικού έθνους.
Εντούτοις η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Έχοντας συγχρωτιστεί επί αιώνες με τους ανατολικούς γείτονες, έχοντας συνεργαστεί μαζί τους ή συχνά πολεμήσει εναντίον τους, οι Έλληνες έδωσαν και πήραν, επηρέασαν και επηρεάστηκαν από αυτούς. Τα ίχνη υπάρχουν και στη γλώσσα, με λέξεις που μπορεί να έχουν λ.χ. τουρκική ρίζα η οποία, με τη σειρά της, να έχει μια απώτερη περσική προέλευση.
Ειδικά για τους Πέρσες, ο σύγχρονος Έλληνας – όπως σε ένα βαθμό και ο σύγχρονος Ευρωπαίος – ξέρει ελάχιστα πράγματα. Έχοντας κανείς στο μυαλό του ως Περσία το σύγχρονο Ιράν, πιστεύει ότι πρόκειται για κάτι πολύ μακρινό, ίσως εξωτικό, και κρατάει, ως κομμάτι μιας συλλογικής μνήμης, κάποιες αρχαίες μάχες ή ναυμαχίες, πολύ σημαντικές μεν, που όμως ταυτόχρονα κύριος οίδε γιατί εντέλει πραγματοποιήθηκαν και ποιος κακός άνεμος ήταν αυτός που έφερε μια τόσο μακρινή χώρα να διεκδικεί ελληνικά εδάφη.
Ωστόσο, όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης του βιβλίου των Τζέφρι Πάρκερ και Μπρέντα Πάρκερ που εξέδωσαν μόλις οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, οι Πέρσες υπήρξαν έθνος με ένδοξη ιστορία και δεν πρέπει να λησμονούμε ότι για πολλά χρόνια, στο απόγειο της δόξας τους είχαν φτάσει τα σύνορά τους στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, έχοντας κατακτήσει μέχρι και τις ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας.
Δεν πρέπει να λησμονούμε επίσης ότι και οι Αρχαίοι Έλληνες προς Ανατολάς είχαν κυρίως στραμμένο το βλέμμα, επικοινωνώντας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με χώρες όπως η Ασσυρία, η πιο κοντινή Λυδία, η Βαβυλωνία ή με πόλεις όπως οι Σάρδεις, τα Εκβάτανα, η εντυπωσιακή επίσης Περσέπολη που θάφτηκε από την άμμο και αναδύθηκε ξανά πριν από δύο αιώνες χάρις στους αρχαιολόγους. Ο Κύρος, γράφει ο Ξενοφώντας, κάλεσε μάλιστα έναν Έλληνα να του δείξει τους θαυμαστούς του κήπους στα Σούσα. Και ίσως αυτή είναι η αιτία που οι Χριστιανοί σήμερα μιλούν για Παράδεισο. Ο παράδεισος ήταν μια αρχαία περσική λέξη, η pairidaēza, που δήλωνε έναν περίκλειστο κήπο, μια όαση με σκιερά δέντρα και φυτά, με δέντρα επίσης που παρήγαγαν όσα φρούτα ήταν γνωστά τότε. Και βέβαια μια όαση με νερά: ένα βασικό επίτευγμα των Περσών, που είχαν κατέβει, όπως και άλλοι Ινδοευρωπαίοι, από τις στέπες της Ασίας, για να εγκατασταθούν νότια της Κασπίας, ήταν ο εφοδιασμός τους με νερό. Καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν το ιδιαίτερο κλίμα των άνυδρων υψιπέδων, με θερμοκρασίες κάτω του μηδενός το χειμώνα και κοντά στους 30 βαθμούς το καλοκαίρι, οργάνωσαν ένα εκπληκτικό δίκτυο αγωγών που κατέβαζαν το χιόνι που έλιωνε στα βουνά, στους τόπους εγκατάστασής τους. Και έφτιαχναν κανάλια που διοχέτευαν το νερό σε μικρούς κήπους, τους οποίους με τον καιρό έμαθαν να οργανώνουν αριστοτεχνικά, απομονώνοντάς τους από το γύρω ερημικό περιβάλλον.
Η λέξη πέρασε στην αρχαία Ελλάδα ως «παράδεισος» και αυτή η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη μετάφραση των Εβδομήκοντα για να δηλώσει τον Κήπο της Εδέμ. Ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, απεικονίζεται σαν περσικός κήπος. Ο Χριστιανισμός δέχθηκε, άλλωστε, και άλλες επιρροές από τους Πέρσες, καθώς η δική τους θρησκεία, ο ζωροαστρισμός, ήταν προγενέστερη και επίσης μονοθεϊστική. Ίσως, άλλωστε, γι’ αυτό το λόγο, λένε σήμερα οι ειδικοί, λόγω δηλαδή της μονοθεϊστικής τους θρησκείας, που συσπείρωσε το λαό γύρω από τον ένα θεό και τη μία (μοναρχική) εξουσία, μπόρεσαν να επιβληθούν των Μήδων και των άλλων γειτονικών τους ινδοευρωπαϊκών λαών και να κυριαρχήσουν επί αιώνες. Και ίσως και γι’ αυτό, ακόμα και σήμερα, το δικό τους Ισλάμ – το σιϊτικό, που δεν είναι το σουνιτικό αραβικό – τους διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους και τους επιτρέπει να έχουν μεγαλύτερη σταθερότητα, ίσως και μεγαλύτερες φιλοδοξίες.
Το βιβλίο «Οι Πέρσες», σε μετάφραση Παναγιώτη Σουλτάνη (υπεύθυνοι σειράς: Θ. Σαμαρτζής, Ν. Κουμπιάς), αποτελεί μία εκδοτική προσφορά των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης καθώς μας φέρνει σε επαφή, με έγκυρο και εύληπτο τρόπο, με έναν ολόκληρο πολιτισμό, τα επιτεύγματά του και τις αποτυχίες του σε όλους τους τομείς, τον οποίο αγνοούμε. Και, έστω και δια της τεθλασμένης – αφού γράφτηκε από Άγγλους ερευνητές – συμβάλλει στην καλύτερη αυτογνωσία μας, συμπληρώνοντας σημαντικά κενά του παζλ που θα έπρεπε να αποτελεί την ολοκληρωμένη εικόνα μας για τη γειτονιά μας και για τον κόσμο, άρα και για τον εαυτό μας."
Δεν πρέπει να λησμονούμε επίσης ότι και οι Αρχαίοι Έλληνες προς Ανατολάς είχαν κυρίως στραμμένο το βλέμμα, επικοινωνώντας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με χώρες όπως η Ασσυρία, η πιο κοντινή Λυδία, η Βαβυλωνία ή με πόλεις όπως οι Σάρδεις, τα Εκβάτανα, η εντυπωσιακή επίσης Περσέπολη που θάφτηκε από την άμμο και αναδύθηκε ξανά πριν από δύο αιώνες χάρις στους αρχαιολόγους. Ο Κύρος, γράφει ο Ξενοφώντας, κάλεσε μάλιστα έναν Έλληνα να του δείξει τους θαυμαστούς του κήπους στα Σούσα. Και ίσως αυτή είναι η αιτία που οι Χριστιανοί σήμερα μιλούν για Παράδεισο. Ο παράδεισος ήταν μια αρχαία περσική λέξη, η pairidaēza, που δήλωνε έναν περίκλειστο κήπο, μια όαση με σκιερά δέντρα και φυτά, με δέντρα επίσης που παρήγαγαν όσα φρούτα ήταν γνωστά τότε. Και βέβαια μια όαση με νερά: ένα βασικό επίτευγμα των Περσών, που είχαν κατέβει, όπως και άλλοι Ινδοευρωπαίοι, από τις στέπες της Ασίας, για να εγκατασταθούν νότια της Κασπίας, ήταν ο εφοδιασμός τους με νερό. Καθώς είχαν να αντιμετωπίσουν το ιδιαίτερο κλίμα των άνυδρων υψιπέδων, με θερμοκρασίες κάτω του μηδενός το χειμώνα και κοντά στους 30 βαθμούς το καλοκαίρι, οργάνωσαν ένα εκπληκτικό δίκτυο αγωγών που κατέβαζαν το χιόνι που έλιωνε στα βουνά, στους τόπους εγκατάστασής τους. Και έφτιαχναν κανάλια που διοχέτευαν το νερό σε μικρούς κήπους, τους οποίους με τον καιρό έμαθαν να οργανώνουν αριστοτεχνικά, απομονώνοντάς τους από το γύρω ερημικό περιβάλλον.
Η λέξη πέρασε στην αρχαία Ελλάδα ως «παράδεισος» και αυτή η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη μετάφραση των Εβδομήκοντα για να δηλώσει τον Κήπο της Εδέμ. Ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, απεικονίζεται σαν περσικός κήπος. Ο Χριστιανισμός δέχθηκε, άλλωστε, και άλλες επιρροές από τους Πέρσες, καθώς η δική τους θρησκεία, ο ζωροαστρισμός, ήταν προγενέστερη και επίσης μονοθεϊστική. Ίσως, άλλωστε, γι’ αυτό το λόγο, λένε σήμερα οι ειδικοί, λόγω δηλαδή της μονοθεϊστικής τους θρησκείας, που συσπείρωσε το λαό γύρω από τον ένα θεό και τη μία (μοναρχική) εξουσία, μπόρεσαν να επιβληθούν των Μήδων και των άλλων γειτονικών τους ινδοευρωπαϊκών λαών και να κυριαρχήσουν επί αιώνες. Και ίσως και γι’ αυτό, ακόμα και σήμερα, το δικό τους Ισλάμ – το σιϊτικό, που δεν είναι το σουνιτικό αραβικό – τους διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους και τους επιτρέπει να έχουν μεγαλύτερη σταθερότητα, ίσως και μεγαλύτερες φιλοδοξίες.
Το βιβλίο «Οι Πέρσες», σε μετάφραση Παναγιώτη Σουλτάνη (υπεύθυνοι σειράς: Θ. Σαμαρτζής, Ν. Κουμπιάς), αποτελεί μία εκδοτική προσφορά των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης καθώς μας φέρνει σε επαφή, με έγκυρο και εύληπτο τρόπο, με έναν ολόκληρο πολιτισμό, τα επιτεύγματά του και τις αποτυχίες του σε όλους τους τομείς, τον οποίο αγνοούμε. Και, έστω και δια της τεθλασμένης – αφού γράφτηκε από Άγγλους ερευνητές – συμβάλλει στην καλύτερη αυτογνωσία μας, συμπληρώνοντας σημαντικά κενά του παζλ που θα έπρεπε να αποτελεί την ολοκληρωμένη εικόνα μας για τη γειτονιά μας και για τον κόσμο, άρα και για τον εαυτό μας."
