«Ένας μικρός Τιτανικός»: Έφυγε από τη ζωή ο Μιχάλης Γκανάς

Φτωχότερος είναι από χθες, Τρίτη, ο κόσμος των ελληνικών γραμμάτων. Ο Μιχάλης Γκανάς, ένας από σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ποίησης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών. Το γεμάτο έμπνευση έργο του Μιχάλη Γκανά δεν κόσμησε μόνο τις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Ο σπουδαίος λογοτέχνης «χάρισε» απλόχερα τους στίχους του σε μερικούς από τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες και τραγουδιστές, υπογράφοντας ακόμα μια μεγαλειώδη ένωση της μουσικής με την ποίηση.

Η ζωή του Μιχάλη Γκανά

Η χαρακτηριστική ποιητική φωνή του Μιχάλη Γκανά είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή του συγγραφέα, η οποία αντανακλάται στο λογοτεχνικό και στιχουργικό του έργο. Γεννημένος σε ένα ορεινό χωριό της Θεσπρωτίας το 1944, ο Μιχάλης Γκανάς μεγάλωσε στη σκιά του Εμφυλίου Πολέμου και της σκληρής πραγματικότητας των μεταπολεμικών χρόνων.

Από την ορεινή Θεσπρωτία θα βρεθεί στη σοσιαλιστική Ουγγαρία όπου θα περάσει τα παιδικά του χρόνια, προτού επιστρέψει στην Ελλάδα το 1954. Στη συνέχεια, ο Μιχάλης Γκανάς θα φοιτήσει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς όμως να αποφοιτήσει. Ένας άλλος κόσμος έμελλε να κερδίσει την καρδιά του. Αυτός της λογοτεχνίας και της ποίησης. Για 15 χρόνια εργάστηκε ως βιβλιοπώλης στο βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Δωδώνη, εκεί όπου άνθισε η αγάπη του Μιχάλη Γκανά για το βιβλίο. Εργάστηκε επίσης στην κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος, ενώ πέρασε με επιτυχία και από το χώρο της διαφήμισης ως κειμενογράφος. Στιγμή όμως δε σταμάτησε να εμπνέεται από τη ζωή μετουσιώνοντας τα βιώματά του σε ρίμες και στίχους.

Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο: Ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς

«Κι αν σε θέλω κι αν με θέλεις τίποτα δε βγαίνει, στο μεσαίο το κατάρτι είμαστε δεμένοι». Ποιητής μιας γενιάς που προσπαθούσε να κλείσει τις πληγές της, ο Μιχάλης Γκανάς εμφανίστηκε στα γράμματα το 1978, γράφοντας πρωτίστως για τον άνθρωπο. Στα ποιήματα και τους στίχους του Μιχάλη Γκανά, ο πολύπλευρος ψυχισμός του ανθρώπου βρίσκεται στο επίκεντρο. Με μοναδική εκφραστικότητα ο Μιχάλης Γκανάς έγραψε για τον άνθρωπο που παλεύει με τον εαυτό του. Με τον κόσμο. Με το άγνωστο του θανάτου και τη ζέση του έρωτα. «Του πόθου τ' αγρίμι», που θα τραγουδούσε χρόνια αργότερα η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Μεγάλη πηγή έμπνευσης για τον Μιχάλη Γκανά αποτελούσε το παρελθόν, ο έρωτας, η νοσταλγία και ο αντίκτυπος της συλλογικής μνήμης. «Αισθάνομαι σαν να γράφω μία ομαδική αυτοβιογραφία της φάρας μου, της φυλής μου, των ανθρώπων, σαν να χάνω σταδιακά τη δική μου μνήμη και να καταδύομαι στη συλλογική μνήμη του είδους», θα δήλωνε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του. Πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από σημαντικούς Έλληνες και ξένους μουσικοσυνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Νίκος Ξυδάκης, ο Γιώργος Χατζηνάσιος κ.α.

Στίχοι και τραγούδια που αγαπήσαμε

Σε μία ακόμα αλλαγή πορείας, ο Μιχάλης Γκανάς αγαπήθηκε για τους αισθαντικούς του στίχους. Άλλωστε, για τον ίδιο, το τραγούδι έχει μέσα του μια ξεχωριστή, ιδιαίτερη ομορφιά που δεν υπερβαίνει ούτε όμως και υπολείπεται της ποίησης. Σε ερώτηση σχετικά με τις διαφορές της ποίησης και της στιχουργικής, ο Μιχάλης Γκανάς θα απαντούσε: «το τραγούδι έχει την ευλογία να ταξιδεύει, πάει παντού. Η ποίηση είναι μία κρύπτη».

Νίκος Λυδάκης, Γιώργος Νταλάρας, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Γεράσιμος Ανδρεάτος είναι μερικοί από τους μεγάλους Έλληνες ερμηνευτές που έδωσαν πνοή στους στίχους του Μιχάλη Γκανά. Στίχοι οι οποίοι, όπως και τα ποιήματά του Γκανά, είναι βγαλμένα μέσα από την ψυχή ενός λογοτέχνη που μιλούσε και ζούσε για «καράβια στη στεριά», «μικρούς Τιτανικούς» και «λευκά γιασεμιά».

Ο Μιχάλης Γκανάς τιμήθηκε το 1994 με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Παραλογή», ενώ το 2011 βραβεύτηκε για το σύνολο του ποιητικού του έργου από την Ακαδημία Αθηνών. Το 2017 τιμήθηκε με Ειδική Μνεία του περιδικού «Αναγνώστης» για το βιβλίο του «Ομήρου Οδύσσεια». Συλλογές και ανθολογίες του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα αλβανικά.