Έφυγε από τη ζωή ο συγγραφέας του «Ζ», ο σπουδαίος Βασίλης Βασιλικός

Ένας εμπνευσμένος λογοτέχνης. Ένας ανιδιοτελής αγωνιστής. Ένα σύμβολο της ελευθερίας. Ο μεγάλος Βασίλης Βασιλικός έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών. Ένας από τους πολυδιαβασμένους και πολυμεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς παγκοσμίως, ο δημιουργός του εμβληματικού «Ζ», συνέδεσε το όνομά του με τον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στη άτεγκτη εξουσία αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Έναν αγώνα που παραμένει πάντα επίκαιρος δίχως να γνωρίζει σύνορα και εποχές.

Εκτός από το καθηλωτικό μυθιστόρημα που πραγματεύεται τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ, Γρηγόρη Λαμπράκη στα χέρια του παρακράτους, ο Βασίλης Βασιλικός υπήρξε ένας πολυγραφότατος συγγραφέας. Μέσα από τα βιβλία του ύμνησε τη δημοκρατία, την ανατρεπτική δύναμη της νεότητας, την αξία των ιδανικών, εξετάζοντας προσεκτικά την ταυτότητα της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας. Χωρίς ίχνος δισταγμού και φόβου, στάθηκε απέναντι στο σκοτάδι της σύγχρονης ιστορίας, φανερώνοντας το αληθινό πρόσωπο του δικτατορικού καθεστώτος σ’ όλο τον κόσμο. Κινούμενος ανάμεσα στο ιδίωμα του χρονικού, του μη μυθολογικού μυθιστορήματος, του πολιτικού θρίλερ και του νουάρ, ο Βασίλης Βασιλικός άφησε πίσω του μερικά από τα σπουδαιότερα έργα της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας.

Η ζωή και το έργο του Βασίλη Βασιλικού

Ας ξεκινήσουμε όμως με μια μικρή αναδρομή. Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 1934 στη συνοικία των Ποταμουδίων Καβάλας. Σπούδασε νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και σκηνοθεσία στο Yale. Από το 1967 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, έζησε και εργάστηκε σχεδόν μόνιμα στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, ΗΠΑ) όπου πέρασε από διάφορες θέσεις στον χώρο του σινεμά και της τηλεόρασης (σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής σεναρίων κ.α.).

Η πρώτη συγγραφική απόπειρα του Βασίλη Βασιλικού έγινε το 1949 με το μυθιστόρημα «Τα Σιλό». Έκτοτε, ακολούθησαν δεκάδες μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποιήματα. Από τα έργα του γνωστότερα είναι «Η μυθολογία της Αμερικής», «Το ψαροντούφεκο», «Θύματα ειρήνης», «Ο Ιατροδικαστής», «Ο Θάνατος του Αμερικάνου» και φυσικά το θρυλικό «Ζ».

Το λογοτεχνικό έργο του Βασίλη Βασιλικού χαρακτηρίζεται από μεγάλη έμφαση σε πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Συχνά χρησιμοποιούσε τη γραφή του ως πλατφόρμα για να ασκήσει κριτική στην πολιτική διαφθορά, τον αυταρχισμό, την κοινωνική αδικία, και για να αναδείξει την πάλη όσων έρχονται αντιμέτωποι με καταπιεστικά συστήματα. Η γραφή του συχνά συνδυάζει στοιχεία μυθοπλασίας με ιστορικά και πολιτικά γεγονότα, με στόχο να προκαλέσει την κριτική εξέταση του περιεχομένου και να εμπλέξει τους αναγνώστες σε συζητήσεις σχετικά με τη δυναμική της εξουσίας, την ηθική και τις συνέπειες της πολιτικής αναταραχής.

Το «Ζ» του χάρισε παγκόσμια αναγνώριση

Το πιο διάσημο έργο του, το «Z», αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο το λογοτεχνικό του στυλ. Το μυθιστόρημα διεισδύει στη σφαίρα της πολιτικής συνωμοσίας, εξερευνώντας τα επακόλουθα μιας πολιτικής δολοφονίας και ξετυλίγοντας το πολύπλοκο κουβάρι της διαφθοράς και της κατάχρησης εξουσίας εντός της κυβέρνησης. Μέσα από την περίπλοκη αφήγηση, ο Βασιλικός ρίχνει φως στις σκοτεινές πτυχές της πολιτικής και της κοινωνίας, παραλληλίζοντας τις ιστορίες με πραγματικά γεγονότα για να αναδείξει ευρύτερα κοινωνικά ζητήματα.

Φυσικά, το θρυλικό «Ζ» μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη, από τον σπουδαίο σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά. Η ταινία ακολουθεί πιστά το περιεχόμενο του βιβλίου, αποτελώντας μία ισχυρή απεικόνιση της πολιτικής μηχανορραφίας και της διαφθοράς που εξετάζει το μυθιστόρημα. Η αφήγηση της ταινίας παρουσιάζει περίτεχνα την έρευνα για τη δολοφονία, αποκαλύπτοντας τη συνενοχή των αρχών και του στρατού στη συγκάλυψη της αλήθειας. Αποτυπώνει αποτελεσματικά το τεταμένο πολιτικό κλίμα της εποχής, αναδεικνύοντας τον αγώνα ενάντια στην καταπίεση και τον αγώνα για απόδοση ευθυνών. Όπως και το βιβλίο, η ταινία είχε εξαιρετικά θετική ανταπόκριση και έφτασε να κερδίσει το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας του 1970.

Η πολιτική δράση του Βασίλη Βασιλικού

Φύσει πολιτικό ον, ο Βασίλης Βασιλικός δε σταμάτησε στιγμή να αγωνίζεται για τα πιστεύω και τις αξίες του. Από το 1996 έως το 2004 διατέλεσε πρέσβης της χώρας μας στην UNESCO, ενώ συμμετείχε ενεργά και στα κοινά, από τη θέση του βουλευτή Επικρατείας την περίοδο 2019-2013. Παλιότερα είχε υπηρετήσει την τέχνη και από την θέση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ, κατά την περίοδο 1981-1983.

Μία από τις εμβληματικότερες φιγούρες ελληνικής λογοτεχνίας

Πολυβραβευμένος μα πάνω απ’ όλα αληθινός, ο Βασίλης Βασιλικός υπήρξε ένα σύμβολο για μια ολόκληρη γενιά, αποδεικνύοντας πόσο στενή είναι η σχέση ανάμεσα στη λογοτεχνία, την τέχνη και τη δίψα για την ελευθερία.