Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας

"Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, μαζί με τα Βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών –που θα ανακοινωθούν και αυτά οσονούπω- είναι οι σημαντικότεροι θεσμοί βράβευσης λογοτεχνικών έργων στην Ελλάδα. Ξεκίνησαν να δίνονται το 1956 οπότε και βραβεύτηκαν ο Νικηφόρος Βρεττάκος (Ποίηση), ο Μ. Καραγάτσης (Μυθιστόρημα), ο Κλέων Παράσχος (Δοκίμιο) αλλά και ο Νίκος Καζαντζάκης για θεατρικό έργο. Στη διαδρομή απέκτησαν εμβέλεια και κύρος παρά το γεγονός ότι ο θεσμός αυτός έχει διαπράξει κατά καιρούς μεγάλες αδικίες ενώ συχνά δεν κατάφερε να κάνει την κοινωνία να ενδιαφερθεί επαρκώς γι’ αυτά. Ήδη υπάρχουν προτάσεις ανανέωσής τους με την προσθήκη και νέων βραβεύσεων, όπως για Βραβείο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών αλλά και για Βραβείο Εκδοτικής Σειράς. Αυτά δεν έχουν ακόμα όμως εφαρμοστεί, και ένας λόγος είναι ότι τα βραβεία έχουν μείνει χρονικά πίσω. Τα Βραβεία, δηλαδή, που ανακοινώθηκαν πριν από λίγες μέρες είναι τα Βραβεία 2016, για βιβλία που εκδόθηκαν το 2015. Ας τα δούμε αναλυτικά: Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για τη συνολική προσφορά του έργου του στο λογοτεχνικό και στο ευρύτερο πολιτισμικό πεδίο απονεμήθηκε ομοφώνως στον Βασίλη Βασιλικό.Η κριτική επιτροπή σημείωσε μεταξύ άλλων στο σκεπτικό της ότι τα βιβλία του έκαναν πάντοτε ιδιαίτερη αίσθηση και ήταν πάντα σε γόνιμο διάλογο με την ευρωπαϊκή και την αμερικανική λογοτεχνία, επίσης για το περίφημο μυθιστορηματικό χρονικό "Ζ", ότι αναπαρέστησε εκεί με μεγάλη αφηγηματική δεινότητα τη δολοφονία του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963 και ότι η μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά έκανε πολύ γνωστό τον συγγραφέα σε όλο τον κόσμο. «Με την αυτοεξορία του σε χώρες της Ευρώπης μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1967 έγινε ένας από τους διαχρονικά πιο γνωστούς Έλληνες συγγραφείς, ενώ τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Εκτός από το καθεαυτό συγγραφικό του έργο που εξακολουθεί έως σήμερα να είναι δραστικό, ο Βασιλικός ανέπτυξε και έντονη πολιτισμική δράση από δημόσιες θέσεις», σημείωσε επίσης η κριτική επιτροπή. Το Βραβείο Ποίησης απονεμήθηκε ομόφωνα εξ ημισείας στον Δημήτρη Αγγελή για το βιβλίο του "Ένα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου", Εκδόσεις Πόλις και στη Σοφία Κολοτούρου για το βιβλίο της "Η τρίτη γενιά", Εκδόσεις Τυπωθήτω. Ο μεν Δημήτρης Αγγελής (εκδίδει και το λογοτεχνικό περιοδικό «Φρέαρ») «τολμά, τόσο σε επίπεδο ποιητικού πειραματισμού, όσο και σε επίπεδο ιδεών, απογυμνωμένος από ωραιοποιήσεις και εξωραϊσμούς», και «εκπέμπει σήματα ζώσας ποιητικής αγωνίας για τον καιρό του», η δε (και γιατρός) Σοφία Κολοτούρου «επιστρέφει από τον ελεύθερο στίχο στο μέτρο, στο στροφικό ομοιοκατάληκτο σύστημα εκπαιδεύοντας τον αναγνώστη στην εκτίμηση και την απόλαυση της παλαιότερης έμμετρης ποίησης» με ποιήματα «διαυγή, ευαίσθητα, λυρικά». Το Βραβείο Μυθιστορήματος απονεμήθηκε στο βιβλίο του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, "Ζωή μεθόρια", Εκδόσεις Πατάκη. Ο συγγραφέας αποτύπωσε «το κλίμα της γενιάς που ενηλικιώθηκε στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης και πορεύτηκε μέσα από κοινωνικοπολιτικές μεταμορφώσεις» με μια ηρωίδα «που χαρακτηρίζεται από τη ρευστότητα και την επίμονη προσήλωση στην έννοια της ελευθερίας» και που «αυτονομείται και επαναπροσδιορίζεται ξεριζώνοντας από μέσα τις εμμονές και δεισιδαιμονίες». Το Βραβείο Διηγήματος απονεμήθηκε στον Ηλία Παπαμόσχο για το βιβλίο του "Η αλεπού της σκάλας και άλλες ιστορίες", Εκδόσεις Κίχλη. Ο συγγραφέας (που ζει στην Καστοριά) «με τρόπο λιτό, κοφτό, σχεδόν λαχανιαστό, καταπιάνεται με θέματα παραδοσιακά της διηγηματογραφίας» ενώ . «όλα τα διηγήματα της συλλογής, ισότιμα σε αφηγηματική δύναμη, προσφέρουν αφορμές για προβληματισμό». Το Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής απονεμήθηκε ομόφωνα στον Σταύρο Ζουμπουλάκη για το βιβλίο του "Υπό το φως του μυθιστορήματος", Εκδόσεις ΠόλιςΠρόκειται για συλλογή δοκιμίων για δέκα μυθιστορήματα οκτώ πεζογράφων παγκοσμίου εμβέλειας, που συνοδεύονται από ένα εισαγωγικό κείμενο για τον Θερβάντες, πατέρα του μυθιστορήματος. «Ύφος γλαφυρό, βαθιά γνώση του θέματος, λόγος νηφάλιος και απαλλαγμένος από προσκολλήσεις σε βαριά και δυσνόητα θεωρητικά σχήματα, κάνουν ευχάριστη και επωφελή την ανάγνωση για κάθε ενδιαφερόμενο», σημειώνει η κριτική επιτροπή για το βιβλίο του προέδρου, σήμερα, της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Το Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικών, απονεμήθηκε στο βιβλίο του Γιώργου Βέη "Παντού. Μαρτυρίες, μεταμορφώσεις", Εκδόσεις Κέδρος. Ο Γιώργος Βέης, που πρόσφατα αφυπηρέτησε από το Υπουργείο Εξωτερικών (όπου υπηρετούσε ως Πρέσβης), έγραψε εδώ ταξιδιωτικές εντυπώσεις από ενδιαφέροντες (όσο και άγνωστους στο ελλαδικό κοινό) χώρους της Άπω Ανατολής. «Αφήγηση σε γλώσσα ρέουσα, κάποτε ποιητική, με υψηλές λογοτεχνικές αξιώσεις» ενώ στο βιβλίο περιγράφονται «πρόσωπα, τοπία, έθιμα και ποικίλα γεγονότα του ιστορικού παρελθόντος» των τόπων αυτών που «γίνονται οικεία στον αναγνώστη και του τραβούν το ενδιαφέρον, ωθώντας τον να διαβάσει το βιβλίο απνευστί». Το Ειδικό Βραβείο σε συγγραφέα που το βιβλίο του προάγει τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, απονεμήθηκε στη Σοφία Νικολαΐδου για το βιβλίο της "Καλά και σήμερα", Εκδόσεις Μεταίχμιο.Το βιβλίο της γνωστής πεζογράφου περιγράφει μια προσωπική περιπέτεια καρκίνου «Γραφή που διακρίνεται για την ευθύτητα και την τόλμη της για ένα εξαιρετικά ευαίσθητο προσωπικό θέμα, για το οποίο ο ευθύς δημόσιος λόγος σπανίζει, παρά τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων που αφορά. Οι εγνωσμένες λογοτεχνικές αρετές της συγγραφέως σε συνδυασμό με την αμεσότητα της ημερολογιακής γραφής δημιουργούν ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και συναρπαστικό ανάγνωσμα», σημειώνει η κριτική επιτροπή. Το Βραβείο Πρωτοεμφανιζομένου Συγγραφέα απονεμήθηκε ομόφωνα εξ ημισείας στην Bασιλεία Γεωργίου για το βιβλίο της "Η έκτη μέρα", Εκδόσεις Γαβριηλίδης και στον Χρήστο Κολτσίδα για το βιβλίο του με τίτλο Τα ορεινά, Εκδόσεις Μελάνι.Η έκτη μέρα είναι «πεζογράφημα που ασχολείται με το κρίσιμο θέμα των ορίων ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο» ενώ Τα ορεινά του Χρήστου Κολτσίδα είναι «συλλογή ποιημάτων που ανήκουν στη σχετική ποιητική παράδοση του Μάρκου Μέσκου, του Μιχάλη Γκανά και του Τάσου Πορφύρη». Τέλος οι δυο τιμητικές διακρίσεις απονεμήθηκαν ομόφωνα στα λογοτεχνικά περιοδικά, "νέο επίπεδο" και "δίοδος". Το "νέο επίπεδο" εκδόθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ενώ η "δίοδος" είναι περιοδικό της περιφέρειας (εκδίδεται στη Δράμα). Τα Κρατικά Βραβεία δίνονται από ειδική επιτροπή που συγκροτεί το Τμήμα Γραμμάτων, Βιβλίου και Ψηφιακού Περιεχομένου της Διεύθυνσης Εφαρμογής Πολιτιστικής Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Τα τελευταία χρόνια οι βραβεύσεις αυτές είχαν ανακοινωθεί με σημαντικές καθυστερήσεις: τα Βραβεία του 2013 (για βιβλία του 2012) δόθηκαν τον Οκτώβριο του 2014, τα Βραβεία του 2014 (για βιβλία που εκδόθηκαν το 2013) δόθηκαν τον Μάρτιο του 2015, τα βραβεία του 2015 (για βιβλία του 2014) δόθηκαν στις 21 Δεκεμβρίου του 2016 και πριν από λίγες μέρες, εκδόθηκαν τα Βραβεία του 2016 (για βιβλία του 2015) που, αν δεν μείωσαν τη χαμένη χρονική απόσταση, τουλάχιστον δεν την αύξησαν. Αν το Υπουργείο Πολιτισμού θέλει να κερδίσει το χαμένο χρόνο θα πρέπει το 2018 να καταφέρει να δώσει δύο βραβεία: του 2017 (για βιβλία του 2016) και του 2018 (για βιβλία του 2017). Δύσκολο φαίνεται, πάντως η απόσταση καλό θα είναι να μειωθεί."

Βιβλιοφάγος