Διαβάζοντας υποδέχομαι το καλοκαίρι

Περίληψη: Η περίοδος είναι μεταβατική. Τελειώνει η άνοιξη και δεν έχουμε μπει ακόμα στις μεγάλες ζέστες...

Η περίοδος είναι μεταβατική. Τελειώνει η άνοιξη και δεν έχουμε μπει ακόμα στις μεγάλες ζέστες του καλοκαιριού, προετοιμαζόμαστε όμως να τις υποδεχτούμε. Η διάθεσή μας, μεταβατική και αυτή, σαν έτοιμη από καιρό για τη θερινή περιπέτεια ή τη ραστώνη, κάπως επιφυλακτική όμως ακόμα, παρακολουθεί καχύποπτα την αλλαγή του ημερολογίου. Μαζί ξεσκονίζει και τη βιβλιοθήκη, κοιτάζει και τις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων, να καταλάβει ποιο βιβλίο της ταιριάζει καλύτερα. Θα μπορούσε να είναι σχεδόν οτιδήποτε, ακόμη κι ένα βαρύ δοκίμιο που αγοράσαμε το χειμώνα και έχει μείνει αδιάβαστο στο κομοδίνο. Γιατί τώρα δεν είμαστε ακόμα με τις ώρες στην παραλία, έχουμε μάλιστα λίγο περισσότερο χρόνο από το χειμώνα, κι αν μάλιστα αρνούμαστε ακόμα να υποταχθούμε στα κελεύσματα του ήλιου, ένα δοκίμιο είναι η πιο κατάλληλη μορφή αντίστασης. Στους περισσότερους από μας, ωστόσο, αρχίζει μέσα μας να μας καλεί η φωνή του μυθιστορήματος και της ποίησης. Το φως είναι πιο ισχυρό από τις επιφυλάξεις μας, και μας ζητά να αφήσουμε λιγάκι πίσω τη λογική, το μέτρημα, την αυστηρή γνώση για να παραδοθούμε στους φανταστικούς κόσμους που φτιάχνουν οι καλοί συγγραφείς και ποιητές, και στους οποίους οι οικονομικές ή άλλες δυσκολίες της καθημερινότητας αποκτούν διαφορετικές διαστάσεις. [gallery link="none" size="full" ids="49399,49400,49401"] Όχι, βέβαια, πως δεν υπάρχουν. Σε όλες τις χώρες υπάρχουν ή υπήρξαν, κατά καιρούς, μεγάλες δυσκολίες και ιστορικές αναταράξεις. Άρα υπάρχουν και στα μυθιστορήματά τους. Ο Machado de Assis, λ.χ., στη "Ρεαλιστική Τριλογία" του (κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδ. Gutenberg σε μετάφραση και κατατοπιστικό πρόλογο της Μαρίας Παπαδήμα) , φτιάχνει μια τοιχογραφία της Βραζιλίας από τότε που ιδρύθηκε (περίπου τότε που ιδρύθηκε και το σύγχρονο ελληνικό κράτος) μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Η Βραζιλία χωρίς την τηλεοπτική εικόνα του καρναβαλιού και της παραλίας του Ρίο, δηλαδή η αληθινή Βραζιλία και τα πάθη των ανθρώπων της. Η πεζογραφία αμέσως απομακρύνει το βλέμμα από το στενό ορίζοντα της μικρής οθόνης, ιδίως όταν ο ήρωας γράφει… μετά θάνατον. Το λέει και ο υπότιτλος του πρώτου μέρους της τριλογίας: «Μεταθανάτιες αναμνήσεις του Μπρας Κούμπας» - ακολουθούν τα κείμενα «Κίνκας Μπόρμπα» και «Δον Κασμούρο». Τριλογία που έκανε έναν δύσκολο κριτικό όσο τον Χάρολντ Μπλουμ να τη συμπεριλάβει στα μεγαλύτερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και που σημάδεψε πολύ διαφορετικούς ανθρώπους, λ.χ. έναν πολύ μεταγενέστερο άνθρωπο του κινηματογράφου, τον Γούντι Άλεν. Μικρή διαφορά ηλικίας με τον Machado de Assis είχε και ο Henry James. Από την ίδια ήπειρο, όχι όμως από την ίδια χώρα, ο νεοϋορκέζος συγγραφέας επηρέασε και αυτός πολύ τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα. Το βιβλίο "Έντεκα ιστορίες και ένας αποχαιρετισμός", μια συλλογή με διηγήματα και νουβέλες σε μετάφραση, ανθολόγηση και εισαγωγή της Κατερίνας Σχινά (εκδ. Μεταίχμιο), προσφέρει ένα πανόραμα της γραφής του Henry James, και μάλιστα στην εξέλιξή της. [gallery link="none" size="full" ids="49402,49403,49404"] Ακριβώς της ίδιας γενιάς (1840-1928) είναι και ο Άγγλος Thomas Hardy, που περιέγραψε τη βικτωριανή εποχή αλλά και την προβιομηχανική περίοδο, με γραφή που διακρίνεται για τη δύναμή της, την ειρωνεία της αλλά και την έλλειψη αισιοδοξίας. Το βιβλίο "Ο παραστρατημένος εφημέριος και άλλες ιστορίες "(εκδ. Καστανιώτη) περιέχει τέσσερις ιστορίες του Χάρντι με ήρωες μάλλον καθημερινούς, στη νότια αγγλική επαρχία. Αν πάλι θέλει κανείς να ξεκινήσει το καλοκαίρι του με κάτι πιο σύγχρονο αλλά και κλασικό συνάμα, επίσης κάτι πιο χορταστικό, μπορεί να διαβάσει το "Ανατολικά της Εδέμ", φιλόδοξο βιβλίο που ο John Steinbeck έγραψε το 1951 και που έγινε και ταινία από τον Ελία Καζάν. Κυκλοφόρησε, σε νέα μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, από τις εκδ. Παπαδόπουλος και αφηγείται, μέσα από την ιστορία δύο οικογενειών και μια σύγχρονη εκδοχή της βιβλικής ιστορίας του Κάιν και του Άβελ, σύμφωνα μάλιστα με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, «την ιστορία του καλού και του κακού, της δύναμης και της αδυναμίας, της αγάπης και του μίσους, της ομορφιάς και της ασχήμιας». Σύγχρονος κλασικός είναι και ο Joseph Roth. Το μυθιστόρημά του Το κάλπικο ζύγι, που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδ. Άγρα σε μετάφραση Ηλιάνας Αγγελή, πρωτοκυκλοφόρησε το 1937. Μέσω της ιστορίας ενός έντιμου επιθεωρητή των μέτρων και σταθμών, στη χιονοσκέπαστη σημερινή Ουκρανία, ο οποίος εντέλει καταφεύγει απογοητευμένος στο ποτό,ο Ροτ περιγράφει τις τελευταίες μέρες της παρηκμασμένης αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, που συνόρευε τότε με τη Ρωσία.Ηλικιακά μεγαλύτερος του Joseph Roth, ένας άλλος γίγαντας της γερμανόφωνης λογοτεχνίας, ο νομπελίστας Τόμας Μαν, περιέγραψε επίσης τον εκφυλισμό των αξιών στις οποίες στηρίχθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα των τελευταίων αιώνων, εκφυλισμό που οδήγησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά στον ναζισμό του οποίου υπήρξε μεγάλος πολέμιος. Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε από το Μεταίχμιο το αριστούργημά του, το "Μαγικό βουνό", στην ίδια μετάφραση του Θόδωρου Παρασκευόπουλου που κυκλοφορούσε παλιότερα από τον Εξάντα, ενώ πρόσφατη σχετικά είναι και η έκδοση από την Ίνδικτο του, γνωστού από την ταινία του Λουκίνο Βισκόντι, μικρού μυθιστορήματός του με τίτλο "Θάνατος στη Βενετία", σε νέα μετάφραση της Μαρίας Κωνσταντινίδη.