Ιστορία, κοινωνία & πολιτική: 9 βιβλία για  έναν κόσμο που αλλάζει

Αλήθεια, μήπως είσαι «Αληθειαφάγος»; Ξέρεις, εκείνη η κατηγορία αναγνώστη που ψάχνει συνεχώς το «πώς» και το «γιατί». Η κατηγορία που φροντίζει να υπάρχει πάντα διαθέσιμος χώρος στη βιβλιοθήκη για βιβλία ιστορίας, φιλοσοφίας, πολιτικής και οικονομικών. Ο κόσμος μας αλλάζει καθημερινά με χιλιάδες τρόπους, οπότε αν είσαι πάντα ενημερωμένος, τα μεγάλα non-fiction έργα είναι must!

Ιστορικές αναζητήσεις μέσα από βιβλία

«Όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον. Όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν» γράφει ο Orwell στο πάντα επίκαιρο «1984», τονίζοντας το ρόλο που διαδραματίζει η ιστορία στο παρόν και το τώρα. Για να κατανοήσουμε έναν κόσμο που αλλάζει μέρα με την ημέρα, έχει σημασία να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Η «Μικρή Ιστορία του Κόσμου» του E.H. Gombrich είναι η τέλεια αφορμή για να ξεκινήσεις το αναγνωστικό σου ταξίδι. Περιεκτικά και με πειστικό τρόπο, ο Αυστριακός θεωρητικός ξετυλίγει το «κουβάρι της ανθρωπότητας», από την Εποχή του Λίθου μέχρι και την εποχή της πυρηνικής ενέργειας.

Μια ελαφρώς διαφορετική ιστορική διαδρομή ακολουθεί ο πολυβραβευμένος Yuval Noah Harari, στο «Nexus». Το τελευταίο βιβλίο του διάσημου συγγραφέα κοιτάζει μέσα από το φακό της ανθρώπινης ιστορίας για να καταλάβει πώς η ροή των πληροφοριών μάς έφερε ως εδώ. Οδηγώντας μας μέσα από την Εποχή του Λίθου και τη διαμόρφωση του κανόνα της Βίβλου, μέχρι την εφεύρεση της τυπογραφίας, την ανάδυση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την πρόσφατη επανεμφάνιση του λαϊκισμού.

Αν θες να κάνεις focus στην ιστορία της Ευρώπης, το παγκόσμιο best seller του John Hirst «Σύντομη Ιστορία της Ευρώπης» παρουσιάζει στις σελίδες του ένα ευκολοδιάβαστο πανόραμα της Γηραιάς Ηπείρου. Οργανωμένο σε κεφάλαια, το βιβλίο καλύπτει ποικίλες πτυχές της ευρωπαϊκής ιστορίας, από τις μορφές διακυβέρνησης, την προέλευση και τον πλούτο των γλωσσών, τα παιχνίδια εξουσίας μεταξύ παπών και αυτοκρατόρων ως τις επιδρομές και τις κατακτήσεις που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία της ηπείρου. Μιας ηπείρου που για αιώνες υπήρξε το κέντρο του ανθρώπινου πολιτισμού.

Περίοπτη θέση στο σύγχρονο ευρωπαϊκό ιστορικό γίγνεσθαι έχει και η χώρα μας. Ανάμεσα στους θριάμβους και τις μεγάλες καταστροφές, η πορεία του νεοελληνικού κράτους ορίστηκε από τις πολιτικές εξελίξεις εντός και εκτός κοινοβουλίου. Στο βιβλίο του «Μικρή Πολιτική Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας» ο διακεκριμένος Θάνος Βερέμης εντρυφά σε γνώριμες αλλά και λιγότερο γνωστές στιγμές της πρόσφατης πολιτικής ιστορίας αλλά και στους πολιτικούς που «πρωταγωνίστησαν» ορίζοντας τον ρου της σύγχρονης Ελλάδας.

Το 1974 υπήρξε έτος ορόσημο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Υπό το βάρος της κυπριακής τραγωδίας καταρρέει η επταετής Χούντα, ενώ οι μήνες που ακολούθησαν σηματοδότησαν την απαρχή της Μεταπολίτευσης. Στο διαφωτιστικό βιβλίο του Άγγελου Συρίγου και του Ευάνθη Χατζηβασιλείου «Μεταπολίτευση 1974-1975», οι δύο συγγραφείς απαντούν στα μεγάλα ερωτήματα που συνεχίζουν να απασχολούν τη δημόσια σφαίρα μισό αιώνα μετά. Πώς φτάσαµε στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο; Πώς κατέρρευσε η δικτατορία; Τι έγινε µε την τιμωρία των χουντικών και πολλά άλλα.

Ο κόσμος, εμείς, το σήμερα και το αύριο

Η πορεία που διαγράφουν τα κράτη σπάνια είναι αποκλειστικό αποτέλεσμα της ανθρώπινης βούλησης. Μάλιστα, για τον Tim Marshall, στις διεθνείς εξελίξεις εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν παράγοντες όπως η γεωγραφία. Εάν αναρωτήθηκες, για παράδειγμα, γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν προορισμένες να εξελιχθούν σε πλανητική υπερδύναμη ή γιατί η ισχύς της Κίνας συνεχίζει να εξαπλώνεται ολοένα και περισσότερο, τότε όλες οι απαντήσεις βρίσκονται στο βιβλίο «Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας», ένα από τα σημαντικότερα έργα γύρω από τη σύγχρονη γεωπολιτική.

Οι γεωπολιτικές σχέσεις που ορίζουν τη σύγχρονη πραγματικότητα κρύβουν και πολλά σκοτεινά επτασφράγιστα «μυστικά». Ο Noam Chomsky, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους στοχαστές, μίλησε όπως κανείς άλλος για την μεταμοντέρνα παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και το παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων. Το βιβλίο «Πώς λειτουργεί ο κόσμος» συγκεντρώνει σ' ένα τόμο τέσσερα από τα πιο επιτυχημένα και ενδιαφέροντα βιβλία του Chomsky, επιβεβαιώνοντας τη διαχρονικότητα της σκέψης του σπουδαίου διανοητή της εποχής μας.

Μπορεί ένα γράφημα, ένα βίντεο ή μια φωτογραφία να μας παραπλανά χωρίς να λέει ψέματα; Με ποιους μηχανισμούς προωθούνται οι διαρροές των κυβερνήσεων και των επιχειρήσεων; Πώς «ξεπλένονται» τα εγκλήματα εταιρειών και ολόκληρων κρατών με τεχνικές όπως το whitewashing, το green-washing και το pinkwashing; Στο βιβλίο του «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση», ο Άρης Χατζηστεφάνου παρουσιάζει έναν πρακτικό οδηγό που μας βοηθά να εντοπίζουμε τεχνικές παραπληροφόρησης και προπαγάνδας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα social media αλλά και στον καθημερινό λόγο πολιτικών, διαφημιστών και συμβούλων επικοινωνίας.

Μία reading list με βιβλία για να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο μας θα ήταν ελλιπής χωρίς ένα τουλάχιστον βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης. Ο Stephen Hawking είναι ο πλέον ειδικός για να ξεναγήσει στα μυστικά του πλανήτη και του σύμπαντος. Το βιβλίο «Brief Answers to Big Questions» δίνει μια εικόνα για το μέλλον της ανθρωπότητας δίνοντας ταυτόχρονα απαντήσεις στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα.