Leonardo da Vinci: Η ιδιοφυΐα που ήταν πολλά περισσότερα από ζωγράφος

«Μόνα Λίζα», «Μυστικός Δείπνος», «Ο Άνθρωπος του Βιτρούβιου», πίνακες που έχουν μείνει ιστορία και έχουν στέψει τον Leonardo Da Vinci ως έναν από τους πιο ταλαντούχους ζωγράφους όλων των εποχών. Το μεγαλείο του όμως δεν σταματά στα εικαστικά: ήταν επιστήμονας, μαθηματικός, μηχανικός, εφευρέτης, γλύπτης, αρχιτέκτονας, μουσικός και συγγραφέας. Μπορεί να ήταν ένας από τους πιο πολυπράγμονες ανθρώπους που έχουν υπάρξει στην ιστορία της ανθρωπότητας, στην εποχή του όμως θεωρούνταν παρίας. Ο συγγραφέας Walter Isaacson, στο βιβλίο «Leonardo Da Vinci - Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας», αντλεί πληροφορίες από τα ίδια τα σημειωματάρια του da Vinci και μάς αφηγείται τους αγώνες αλλά και τις επιτυχίες του.

Ο άνθρωπος που δεν είχε επίθετο, αλλά τον ήξεραν όλοι

Στις 15 Απριλίου του 1452 γεννιέται στο Βίντσι της Ιταλίας, ο μικρός, νόθος γιος του συμβολαιογράφου Piero, Leonardo. Μεγαλώνοντας, το τοπωνύμιο αυτό θα τον συντρόφευε σε όλη του τη ζωή: Leonardo Da Vinci, δηλαδή ο Leonardo από το Βίντσι. Από μικρή ηλικία, η έφεσή του στη ζωγραφική ήταν εμφανής και γι’ αυτό οι γονείς του αποφασίζουν στα 14 έτη του να τον στείλουν στην Φλωρεντία για να μαθητεύσει δίπλα στον καλλιτέχνη της εποχής, Andrea del Verrocchio. Μαζί με άλλους μαθητευόμενους, θα δούλευαν πάνω στο ίδιο έργο, συμπληρώνοντας ο καθένας και ένα άλλο μέρος του πίνακα. Το ταλέντο του όμως ήταν ξεχωριστό. Ο πατέρας του, διακρίνοντας πως είναι εξαιρετικά καλός, αποφασίζει να του φτιάξει το δικό του εργαστήρι και έτσι ο 20χρονος πλέον Leonardo αρχίζει να δημιουργεί τα δικά του έργα.

Ο ίδιος όμως δεν έβλεπε τον εαυτό του ως ζωγράφο. Στα 30 του (1483) μετακομίζει στο Μιλάνο και γράφει ένα γράμμα στον Δούκα Λουδοβίκο Φόρτσα στο οποίο ανέφερε ότι μπορούσε να κάνει «υπέροχα και διαφορετικά πράγματα πάνω στην μηχανική», ενώ παράλληλα θα μπορούσε να ζωγραφίζει. Εκεί εργάζεται ως μηχανικός, καλλιτέχνης και γίνεται γρήγορα γνωστός ως σχεδιαστής παρελάσεων. Δημιουργούσε σκηνικά, κοστούμια, διακοσμήσεις και μηχανισμούς για να ευχαριστήσει το κοινό σε διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις της αυλής.

«Όπως και στη ζωγραφική, μπορώ να κάνω τα πάντα»

Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, εποχή που έζησε ο da Vinci, η τέχνη και η επιστήμη δεν ήταν χωριστές μελέτες. Κατά την παραμονή του στο Μιλάνο, ξόδεψε αρκετό χρόνο μελετώντας διεξοδικά και προσεκτικά τον κόσμο γύρω του και γέμισε τα σημειωματάριά του με μια εκπληκτική ποικιλία ιδεών και ερευνών, που όμως δε θα χρησιμοποιούνταν για εκατοντάδες χρόνια. Την εποχή εκείνη, μελετούσε διαρκώς το ανθρώπινο σώμα, φανταζόταν τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να περπατήσουν πάνω σε νερό και σχεδίαζε τεθωρακισμένα τανκς. Εφηύρε ένα αλεξίπτωτο, μια πρώιμη έκδοση ενός ελικοπτέρου, μέχρι και εξοπλισμό scuba diving. Κάποιες από τις εφευρέσεις του χρησιμοποιήθηκαν, κάποιες ξεχάστηκαν και άλλες δεν δούλεψαν πραγματικά ποτέ. Η μεγαλύτερη επιθυμία και λαχτάρα του da Vinci όμως ήταν να βρει έναν τρόπο ώστε ο άνθρωπος να πετάξει. Μελέτησε τα πουλιά και προσπάθησε με αμέτρητους τρόπους να το πετύχει, αλλά με βάση τα στοιχεία που έχουμε, ο Leonardo ποτέ δεν το κατάφερε.

Χρειάστηκαν να περάσουν εφτά χρόνια παραμονής στο Μιλάνο για να λάβει την πρώτη του παραγγελία για ζωγραφική. Το πορτρέτο που προέκυψε, ζωγραφισμένο με λάδι σε ξύλινη επιφάνεια από καρυδιά, είναι της ερωμένης του Δούκα του Μιλάνου, Cecilia Gallerani, αν και σήμερα έχει μείνει γνωστό ως «Η κυρία με την ερμίνα». Ο πίνακας ήταν ένα αριστούργημα που ξεπερνούσε οτιδήποτε είχε ζωγραφίσει μέχρι τότε. Ο Λουδοβίκος Σφόρτσα είχε εκπλαγεί! Ως Δούκας του Μιλάνου επιθυμούσε να δημιουργήσει ένα μαυσωλείο για τον εαυτό του. Επέλεξε την εκκλησία Santa Maria delle Grazie και ανέθεσε στον Leonardo να ζωγραφίσει τον «Μυστικό Δείπνο» στον τοίχο της τραπεζαρίας της. Ο πίνακας έχει γίνει ένα από τα πιο αγαπημένα έργα της αναγεννησιακής τέχνης στην Ευρώπη. Ενώ οι συνεισφορές του στην επιστήμη δεν αναγνωρίζονταν για πολλά χρόνια, η ευφυΐα του στην ζωγραφική ήταν εμφανής για όλους όσους έβλεπαν τα έργα του. Το 1499, ο Λουδοβίκος χάνει την εξουσία και ο da Vinci εγκαταλείπει το Μιλάνο. Έναν χρόνο μετά αρχίζει να ζωγραφίζει το περίφημο έργο που κοσμείται στο Λούβρο, τη «Μόνα Λίζα». Τα δύο αυτά έργα θεωρούνται οι πιο δημοφιλείς πίνακες σε όλον τον κόσμο. Σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες, ο Leonardo da Vinci, ήταν φοβερά διάσημος και επιτυχημένος κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πεθαίνει στη Γαλλία το 1519, σε ηλικία 67 ετών. Μετά τον θάνατό του, οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους τόσο για τον ίδιο όσο και για την τέχνη του.

«Ο Leonardo ήταν άνετος με το να είναι αταίριαστος»

Ο Leonardo da Vinci δεν υπήρξε ποτέ μόνο ένας άνθρωπος είτε της τέχνης είτε της επιστήμης· υπήρξε μια ανήσυχη ψυχή που έβλεπε τον κόσμο σαν ανοιχτό βιβλίο, έτοιμο να αποκαλύψει τα μυστικά του σε όποιον είχε την υπομονή να παρατηρήσει. Αποτελεί παράδειγμα μέχρι και σήμερα, πέντε αιώνες μετά από την ύπαρξή του, ακριβώς γι’ αυτή την ακατάπαυστη περιέργεια που τον οδηγούσε να ανοίγει νέους δρόμους εκεί όπου οι άλλοι έβλεπαν αδιέξοδα. Μας εμπνέει γιατί ενσάρκωσε την πεποίθηση ότι η γνώση δεν έχει σύνορα: η τέχνη, η επιστήμη, η φιλοσοφία, όλα γίνονται ένα ενιαίο πεδίο έρευνας και δημιουργίας. Η αφοσίωσή του σε πειράματα και μελέτες τον έκανε πρωτοπόρο στη μηχανική, την ανατομία και τη θεωρία του φωτός. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας του βιβλίου, το έργο του αποτυπώνει τις αντιφάσεις ενός ανθρώπου που μπορούσε να είναι εμμονικός και ταυτόχρονα εύκολα αποσπώμενος: να δημιουργεί κάτι συγκλονιστικό και έπειτα να το εγκαταλείπει λίγο πριν την ολοκλήρωση.

«Ο Λεονάρντο ήταν άνετος με το να είναι αταίριαστος», σχολιάζει ο Walter Isaacson· και πράγματι, οι ιδιαιτερότητές του (νόθος, ομοφυλόφιλος, χορτοφάγος, αριστερόχειρας, συχνά αιρετικός) δεν τον περιόρισαν, αλλά τον έκαναν να ξεχωρίζει ακόμη περισσότερο σε μια εποχή που η διαφορετικότητα δύσκολα γινόταν αποδεκτή. Ίσως αυτό είναι που μας εμπνέει βαθύτερα: το ότι ο da Vinci, με όλα του τα ελαττώματα και τις ασυνέπειες, απέδειξε πως η αληθινή ιδιοφυΐα δεν μετριέται σε αριθμό ολοκληρωμένων έργων, αλλά στη δύναμη να ονειρεύεσαι, να δημιουργείς και να αναζητάς ασταμάτητα. Μέσα από αυτή τη διαρκή αναζήτηση, μας υπενθυμίζει ότι η γνώση και η φαντασία δεν έχουν όρια, παρά μόνο τον ορίζοντα της ανθρώπινης θέλησης.

Leonardo Da Vinci - Η βιογραφία μιας μεγαλοφυΐας

Στο βιβλίο «Leonardo Da Vinci - Η βιογραφία μιας μεγαλοφυίας», ο Walter Isaacson μάς προσφέρει μια καθηλωτική ματιά στη ζωή του, αναδεικνύοντας την ιδιοφυΐα του μέσα από το πρίσμα της δημιουργικότητας και της περιέργειας. Με βάση χιλιάδες σελίδες από τα σημειωματάρια του da Vinci, ο Isaacson εξερευνά τις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες της Αναγέννησης, φωτίζοντας το έργο ενός από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες και επιστήμονες της ιστορίας. Η αφήγηση εστιάζει στους αγώνες και τις επιτυχίες του Λεονάρντο, από τη δημιουργία του Μυστικού Δείπνου μέχρι τις εφευρέσεις του. Οι συγκρούσεις του με την κοινωνία της εποχής, καθώς και οι εσωτερικές του αναζητήσεις, προσφέρουν έντονα συναισθηματικά στοιχεία, κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε για τη φύση της ιδιοφυΐας. Και τελικά, ποια ήταν τα μυστικά του;

Ιστορίες ανθρώπων που μένουν ανεξίτηλες στον χρόνο

«Η μάθηση είναι το μοναδικό πράγμα που το μυαλό ποτέ δεν εξαντλεί, ποτέ δεν φοβάται και ποτέ δεν μετανιώνει» είχε πει ο Leonardo da Vinci τον 16o αιώνα μ.Χ. και πώς μετά να μην τον συμπεριλάβουμε στη λίστα των ανθρώπων που μας εμπνέουν; Από τον πολυμήχανο και πρωτοπόρο Steve Jobs μέχρι τον ιδιοφυή επιστήμονα και ειρηνιστή Albert Einstein, στα ράφια των καταστημάτων Public και στο public.gr, θα βρεις όλες εκείνες τις προσωπικότητες που έχουν χαράξει μοναδική πορεία και η ιστορία τους αποτελεί πηγή έμπνευσης και παραδειγματισμού!