Συνέντευξη με τη συγγραφέα Λένα Διβάνη

«Είμαι Βολιώτισσα, είμαι Eλληνίς, είμαι συγγραφέας, είμαι καθηγήτρια Ιστορίας Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών, είμαι σινεφίλ, είμαι θεατροφίλ, είμαι ταξιδιώτισσα, είμαι περίεργη, αλλά όχι κίτρινη και ενίοτε είμαι kinder έκπληξη»

Η Λένα Διβάνη είναι συγγραφέας και καθηγήτρια στο Νομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει ελληνική και βαλκανική ιστορία εξωτερικής πολιτικής του 20ού αιώνα και μειονοτικά προβλήματα των Βαλκανίων. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1994 με τη συλλογή διηγημάτων "Γιατί δε μιλάς για μένα;" με το οποίο κέρδισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα «Μαρία Ράλλη». Έκτοτε, έχει στο ενεργητικό της πολλά βιβλία και ακόμη περισσότερα άρθρα, ενώ διατηρεί σταθερή και συνεχή παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η "δική μας" Βικτωρία Αλεξίου πήρε συνέντευξη από τη Λένα Διβάνη, την οποία και σας μεταφέρουμε!"Ο Άμος Οζ γράφει στην «Ιστορία Αγάπης και σκότους» πως «μέσα από τα βιβλία μαθαίνεις την ποικιλομορφία και την πολυπλοκότητα της ζωής... Τα βιβλία σου ξεκλειδώνουν τα μυστικά του κόσμου... Σε ταξιδεύουν... Σου δείχνουν εναλλακτικές...». Πού θα μας ταξιδέψει το βιβλίο σας, κυρία Διβάνη;Αυτό που ήθελα να κάνω γράφοντας αυτό το βιβλίο ήταν να μοιάζει με... πόρτα. Ανοίγοντάς το να ανοίγεις αυτήν την πόρτα και να προχωράς μέσα σε μαγικούς κήπους με προϊστορικά σαρκοβόρα φυτά, όπως αυτά που αντίκρισα στη Σαβάνα της Βενεζουέλας, κοιλάδες από κουάρτζ, όπως αυτή που είδα στα Τεπούι, ηφαιστειακά βουνά σαν της Νέας Ζηλανδίας, χρυσές λίμνες σαν της Ροτορούα. Να πίνεις τσάι μαζί μου σε μια καλύβα από κοπριά στα ορεινά της Αιθιοπίας και να κλαις μαζί μου με το απάνθρωπο χάλι της Ινδίας. Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο, για τα ταξιδέψουν όσοι δεν μπορούν, να παρακινηθούν όσοι διστάζουν και να διασκεδάσουν όλοι με τις φοβερές και τρομερές ιστορίες που ξετυλίχθηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.Ποια ήταν η αφορμή για να γραφτεί το συγκεκριμένο βιβλίο; Όταν ξεκινήσατε τα ορειβατικά σας ταξίδια πριν από 16 χρόνια, είχατε στο νου σας να γράψετε γι’ αυτά;Όταν ξεκίνησα, ήθελα μόνο να ταξιδεύω ελεύθερη σαν πουλί. Να μην είμαι συγγραφέας, ούτε ιστορικός, ούτε τίποτα, μια ταξιδιώτισσα με τεράστια περιέργεια για τα θαύματα του κόσμου μόνο. Τελικά, όμως, μαζεύτηκαν τόσες ωραίες και παλαβές ιστορίες, που δεν άντεξα, ήθελα να τις μοιραστώ με τους αναγνώστες. Κάθισα, λοιπόν, ένα καλοκαίρι και αντί να ταξιδέψω με τα πόδια μου, ταξίδεψα με τις λέξεις, προκειμένου να ταξιδέψετε κι εσείς μαζί μου.Μιλήστε μας για το Τόρες δελ Πάινε και τη Ροράιμα της Βενεζουέλας, δύο από τα πιο αλησμόνητα μέρη που είδαν τα μάτια σας…Ω, πραγματικά προσπάθησα στο βιβλίο να αποτυπώσω την εξωγήινη ομορφιά αυτών των δύο ευλογημένων τόπων, αλλά δεν νομίζω πως το κατάφερα. Ελπίζω να ενεργοποίησα τη φαντασία των αναγνωστών, γιατί χρειαζόμαστε τη βοήθειά τους, ούτως ώστε να αναστήσουμε με λέξεις αυτό που βλέπουν τα μάτια. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι ειδικά το Τόρες δελ Πάινε, αυτό το κομμάτι του Παραδείσου στις Άνδεις της Παταγονίας, το βλέπω συχνά στον ύπνο μου και ξυπνάω χαμογελαστή.Πώς σας άλλαξε το ταξίδι σας στην Αιθιοπία;Πηγαίνοντας στην Αιθιοπία (και σε όλη την Αφρική) δεν μπορείς, ακόμα κι αν είσαι αναίσθητος άνθρωπος, να μη σκύψεις το κεφάλι μπροστά στο βιασμό που έχει υποστεί όλη αυτή η ήπειρος. Είναι αδύνατον να μη βαδίζεις ζητώντας συνεχώς συγνώμη, από μέσα σου έστω. Συγνώμη, Αφρική, που σε διαλύσαμε για να ζήσουμε εμείς καλύτερα.Το ότι είστε Ιστορικός πώς σας επηρεάζει σε αυτές τις εξορμήσεις σας;Αυτό μου δίνει αναγκαστικά ένα σχετικό βάθος γνώσης για τις περισσότερες χώρες, μια εικόνα λίγο πιο σύνθετη από αυτήν που θα έχει ένας πολιτικός μηχανικός, ας πούμε.Έχοντας ταξιδέψει τόσο πολύ, τι αναθεωρήσατε στον τρόπο σκέψης και στη ζωή σας γενικότερα;Έχω γίνει πιο χαλαρή, δεν παίρνω τον εαυτό μου πολύ στα σοβαρά. Ταξιδεύοντας στην αχανή απεραντοσύνη της παταγονικής σαβάνας λ.χ. δεν μπορείς παρά να δεις τον εαυτό σου σαν έναν κόκκο άμμου σε μια έρημο χωρίς τέλος. Ένα περαστικό φωτάκι που θα ανάψει για μια στιγμή και μετά θα χαθεί οριστικά. Οπότε γιατί να αγχωθώ τόσο για καριέρες, χρήμα, δόξα; Όλα εξαφανίζονται μέσα στη σκόνη του χρόνου.«Στην Ελλάδα η μαγεία των θεών είναι ακόμη ζωντανή…», έχει πει ο Henry Miller. Έχοντας δει τόσο διαφορετικά μέρη ανά τον κόσμο, πώς βλέπετε πλέον τη χώρα μας;Βλέπω τη χώρα μας σαν μια χαμένη ευκαιρία. Η ποικιλία της ομορφιάς της είναι σπάνια. Έχουμε επιβλητικά βουνά, έχουμε ορεινές λίμνες, έχουμε ιαματικές πηγές, έχουμε φαράγγια μυθικής ομορφιάς -άσε πια τα νησιά μας. Μόνο η Νέα Ζηλανδία μας συναγωνίζεται σε ποικιλία. Αλλά αυτή το αξιοποίησε σωστά και ανεβαίνει, ενώ εμείς τη ρυπαίνουμε και την περιφρονούμε την ομορφιά μας και ξεπέφτουμε.Ποια η άποψή σας για τη σύγχρονη λογοτεχνία;Δεν είναι αντικειμενική. Η λογοτεχνία είναι για μένα το ψωμί μου και το τυρί μου, δεν μπορώ να την κρίνω απέξω.Πώς επιλέγετε πια ένα βιβλίο;Με τις γνώσεις για την ιστορία του συγγραφέα και το ένστικτο ενός ανθρώπου που διαβάζει σαν τρελός από πέντε ετών.Έχετε διαβάσει πρόσφατα κάποια βιβλία που θα θέλατε να μας προτείνετε;Εννοείται. Το αγαπημένο βιβλίο που διάβασα τελευταία ήταν η ποιητική συλλογή του Γιώργου Ψάλτη «Εσένα» και το εκπληκτικό πόνημα της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, «Τhe unwomanly face of war». Έχω γίνει μεγάλη θαυμάστρια της Σβετλάνα. Έχω διαβάσει και τα άλλα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά -όλα μίγματα δημοσιογραφίας/μυθοπλασίας- κι έχω μείνει με το στόμα ανοιχτό με τη δύναμή τους.«Κατοικείτε» τα βιβλία σας; Κυκλώνετε, χρωματίζετε και υπογραμμίζετε φράσεις;Δεν έχω κανένα φετιχισμό με τα βιβλία, δεν τα θέλω άψογα και ακέραια. Τα σημειώνω, τα υπογραμμίζω, τα ταλαιπωρώ. Συχνά γράφω τις σκέψεις μου πάνω στις σελίδες ή οργισμένα σχόλια αν διαβάζω ανοησίες. Μερικές φορές αναρωτιέμαι έντρομη τι θα σκεφτεί για μένα κάποιος τυχαίος αναγνώστης που ίσως τα πετύχει σε κάποιον πάγκο παλαιοβιβλιοπωλείου σε 50 χρόνια...Κλείνοντας, θα θέλαμε να μάθουμε αν έχετε αποφασίσει ποιο θα είναι το επόμενό σας ταξίδι…Βεβαίως. Το επόμενο το ταξίδι το περίμενα για καιρό. Θα πάω τον Ιούλιο στο Περού των Ίνκας -αν το θέλει η μοίρα και ο θεός του ήλιου Ίντι. Σας ευχαριστώ πολύ. Σας εύχομαι μια ηλιόλουστη χρονιά!"

Βικτωρία Αλεξίου