Η νομπελίστρια συγγραφέας Alice Munro έφυγε από τη ζωή

Η λογοτεχνία έχασε την Alice Munro. Η Καναδή συγγραφέας έφυγε στις 13 Μαΐου 2024, στο σπίτι της το Port Hope του Ontario. Κατά τη διάρκεια της τεράστιας συγγραφικής της πορείας, που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960, κέρδισε μερικά από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά βραβεία, μεταξύ αυτών και το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2013, και εύλογα θεωρείται μετρ του είδους της, της μικρής φόρμας.

Γιατί μικρή φόρμα κι όχι μυθιστόρημα

Η εστίαση σε συντομότερες ιστορίες ήταν μία πρακτική επιλογή από την πλευρά της Munro. Στα 20 της άφησε το Πανεπιστήμιο για να παντρευτεί τον James Munro και στα 22 έγινε μητέρα. Όσο φοιτούσε, δημοσιεύτηκε η πρώτη της ιστορία, αλλά με την ζωή της να μεγαλώνει σε υποχρεώσεις, δεν είχε διαθέσιμο χρόνο για να τον αφιερώσει στη συγγραφή μυθιστορημάτων, έτσι έστρεψε την προσοχή της στη μικρή φόρμα. Παρότι στο ξεκίνημα της καριέρας της οι εκδότες της την πίεζαν να γράψει μυθιστόρημα, ποτέ δεν έκανε το «άλμα». Μόνο ένα έργο της θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μυθιστόρημα, το «Lives of Girls and Women», αλλά ακόμα και αυτό το βιβλίο αποτελεί περισσότερο μία συλλογή από ιστορίες που συνδέονται και όχι μία ενιαία αφήγηση.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής της

Η Alice Munro γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου 1931, στο Wingham του Ontario. Μεγάλωσε σε μία μικρή αγροτική κοινωνία, παρόμοια με πολλές από τις κοινωνίες που θα δημιουργούσε αργότερα για τα έργα της. Η μητέρα της ήταν δασκάλα ενώ ο πατέρας της ήταν αγρότης. Η πρώτη της ιστορία είχε τίτλο «The Dimensions of a Shadow» και δημοσιεύθηκε το 1950, όσο ήταν φοιτήτρια Αγγλικών και Δημοσιογραφίας στο University of Western Ontario, όπου σπούδαζε με υποτροφία. Εκεί γνωρίστηκε με τον συμφοιτητή της, James Munro, τον οποίο παντρεύτηκε το 1951. Όταν το ζευγάρι μετακόμισε στην Victoria, το 1963, άνοιξε στην πόλη το βιβλιοπωλείο «Munro’s Books» το οποίο λειτουργεί ακόμα και σήμερα.

Τα χαρακτηριστικά του έργου της

Το έργο της Alice Munro την έχει κατατάξει ανάμεσα στους κορυφαίους του είδους και συχνά χαρακτηρίζεται ως «Chekov της αγγλικής λογοτεχνίας». Παρότι η σύντομη φόρμα δύσκολα τοποθετείται στο ίδιο επίπεδο με το μυθιστόρημα, κατάφερε να ξεπεράσει αυτή την προκατάληψη και να συγκαταλέγεται στην αφρόκρεμα των σύγχρονων συγγραφέων.

Μέσω των σύντομων διηγημάτων της στρέφει την προσοχή μας στην καθημερινότητα των απλών ανθρώπων, η οποία αποδίδεται με πολυπλοκότητα αλλά και κατανόηση. Οι συλλογές της υπογραμμίζουν με τον καλύτερο τρόπο την εξαιρετική της ικανότητα να εντοπίζει και να αναδεικνύει τη μαγεία που κρύβεται στο απλό, το καθημερινό, το συνηθισμένο, αποτυπώνοντας τον πλούτο της ανθρώπινης εμπειρίας με τρόπο που είναι ταυτόχρονα προσωπικός αλλά και οικουμενικός. Το συγγραφικό ύφος της χαρακτηρίζεται από την περίπλοκη αφηγηματική δομή, το ψυχολογικό βάθος και τη ζωντανή απεικόνιση της καθημερινής ζωής. Οι ιστορίες της ξεχωρίζουν επίσης για τον ρεαλισμό και τη λεπτομέρειά τους, και συχνά τοποθετούνται σε μικρές κοινωνίες.

Στο επίκεντρο των ιστοριών της βρίσκονται οι ανθρώπινες σχέσεις, από οικογενειακές μέχρι φιλικές κι ερωτικές, με έμφαση στη γυναικεία προοπτική. Πολλές από τις ιστορίες της περιστρέφονται γύρω από τις εμπειρίες των γυναικών, εξερευνώντας τους κοινωνικούς ρόλους, τις προκλήσεις, τους αγώνες αλλά και τις επιτυχίες μέσα από το πλαίσιο των κοινωνικών και προσωπικών πιέσεων που αντιμετωπίζουν.

Τα σπουδαιότερα έργα της πολυβραβευμένης καριέρας της

Η Alice Munro ξεκίνησε να γράφει στην εφηβεία και η πρώτη της ιστορία δημοσιεύτηκε το 1950, όταν η ίδια ήταν 19 ετών και σπούδαζε στο University of Western Ontario. Το επίσημο σημείο εκκίνησης της καριέρας της τοποθετείται στο 1968, όταν και εκδόθηκε η πρώτη της συλλογή, το «Dance of the Happy Shades». Οι ιστορίες του βιβλίου εμβαθύνουν στις ζωές των χαρακτήρων μίας μικρής πόλης του Καναδά, αποκαλύπτοντας τους εσωτερικούς τους κόσμους με ενσυναίσθηση και ακρίβεια. Από την πρώτη κιόλας εκδοτική της προσπάθεια το μοναδικό της ύφος θα έβγαινε στην επιφάνεια. Για τη συλλογή αυτή, μάλιστα, θα λάμβανε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο, το Governor General's Award for Fiction του Καναδά, το οποίο θα κέρδιζε ακόμα δύο φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας της. Το «Lives of Girls and Women» ήρθε το 1971 και θεωρείται και μυθιστόρημα, όπως αναφέραμε και παραπάνω. Το βιβλίο ακολουθεί την ιστορία ενηλικίωσης της Del Jordan στη μικρή επαρχιακή πόλη Jubilee. Το δεύτερο βραβείο Governor General's Award for Fiction της καριέρας της ήρθε για τη συλλογή «Who Do You Think You Are?», η οποία κυκλοφόρησε το 1978.

Το 1998 θα εκδιδόταν το «The Love of a Good Woman» και θα τις χάριζε ένα ακόμα βραβείο, το Griller Prize αυτή τη φορά. Σημαντικό σημείο της λογοτεχνικής πορείας της Alice Munro αποτέλεσε και η έκδοση της συλλογής «Μ' αγαπάει δεν μ' αγαπάει» («Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage» ο αγγλικός τίτλος), το οποίο μεταφέρθηκε στην κινηματογραφική οθόνη το 2013. Ανάμεσα στα βραβεία με τα οποία έχει τιμηθεί η Munro είναι και το Booker Prize, το οποίο κατέκτησε το 2009. Το 2013 ήρθε η υψηλότερη διάκριση, το Νόμπελ Λογοτεχνίας, με την Σουηδική Ακαδημία να χαρακτηρίζει την Alice Munro ως «μετρ της σύγχρονης μικρής φόρμας» κατά την ανακοίνωση του βραβείου. Το τελευταίο της μυθιστόρημα εκδόθηκε στα αγγλικά το 2012 και ήταν το «Dear Life».

Μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές της εποχής μας

Παρά την αναγνωσιμότητά της, η Alice Munro συχνά απέφευγε τα φώτα της δημοσιότητας, προτιμώντας να αφήσει το έργο της να μιλήσει για εκείνη. Οι ιστορίες της συνεχίζουν να γοητεύουν τους αναγνώστες παγκοσμίως και η επιρροή της στη μικρή φόρμα την έχει αναδείξει ως μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές της εποχής μας.