Η Τεχνητή Νοημοσύνη ζωγραφίζει: Ξεχωρίζεις τη διαφορά; Κάνε το κουίζ

Η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence ή AI) αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια το ιερό δισκοπότηρο της ανθρώπινης επιστήμης. Όταν λέμε «πολλά» όμως, εννοούμε ΠΟΛΛΑ! Ακόμη και στην Ιλιάδα (αλλά και πιο πριν) υπάρχουν αναφορές σε ρομπότ, μηχανικούς «ανθρώπους» που μπορούν και σκέφτονται αλλά και εκτελούν περίπλοκες εργασίες. Ο Τάλως είναι ένα καλό παράδειγμα, το ρομπότ κατασκευής Ηφαίστου, το οποίο φρουρούσε την Κρήτη. Αλλά και οι χρυσές υπηρέτριες που είχε κατασκευάσει πάλι ο Ήφαιστος για να τον βοηθούν! Ακόμη βρισκόμαστε πολλά χρόνια από τέτοιο επίπεδο AI, αλλά ήδη έχουμε πολλά συστήματα τα οποία μπορούν να φτάσουν ή να ξεπεράσουν την ανθρώπινη ικανότητα σε ένα συγκεκριμένο θέμα.

Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, αλλά το θέμα μας είναι τα συστήματα AI που παράγουν εικόνες. Το μόνο που απαιτείται είναι λίγες λέξεις για να δώσουν στο AI το επιθυμητό θέμα της εικόνας, και το σύστημα παράγει εικόνες άκρως αληθοφανείς. Κάπου εδώ ανακύπτουν διάφορα «θέματα», όμως, τα οποία χρήζουν μελέτης.

Copyright του ρομπότ;

Το πρώτο πρόβλημα είναι αυτό της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αν γράψω μερικές λέξεις σε ένα τέτοιο σύστημα και πάρω την εικόνα που θα παράξει, μπορώ να την πουλήσω; Ποιος είναι ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων αυτής της εικόνας; Εγώ που έγραψα την περιγραφή, ή αυτός που προγραμμάτισε και εκπαίδευσε το σύστημα AI; Σε αυτή την ερώτηση δεν υπάρχει σαφής απάντηση ακόμη, αλλά το ενδιαφέρον είναι τεράστιο. Οι νομικοί ακόμη προσπαθούν να βρουν άκρη για το θέμα της πνευματικής ιδιοκτησίας και είναι βέβαιο πως θα έχουμε πολλά επεισόδια ακόμη μέχρι να καταλήξουμε κάπου.

Copy – Paste

Το δεύτερο θέμα, το οποίο άπτεται του πρώτου, είναι αυτό της αντιγραφής. Όλα τα συστήματα AI είναι βασισμένα σε βάσεις δεδομένων (και εικόνων κάθε είδους) πάνω στις οποίες έχουν εκπαιδευτεί. Πολλοί καλλιτέχνες, ζωγράφοι, digital artists, φωτογράφοι, έχουν εκφράσει τις ανησυχίες τους, καθώς βλέπουν ομοιότητες των δημιουργιών των AI με δικά τους έργα και, γνωρίζοντας πως οι εν λόγω βάσεις δεδομένων περιλάμβαναν και τα δικά τους έργα, διατείνονται πως πρόκειται για αντιγραφές.

Είναι γεγονός πως τα συστήματα AI είναι πολύ ικανά στο να συνδυάζουν πληροφορίες από τεράστιες βάσεις δεδομένων και να παράγουν αποτελέσματα. Αλλά όχι να παράγουν πραγματικά πρωτότυπα αποτελέσματα. Επομένως, ο συνδυασμός υφιστάμενων έργων τέχνης δε μπορεί να θεωρηθεί πρωτότυπος. Ο αντίλογος, όμως, λέει πως στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση. Ακόμη και έργα διάσημων ζωγράφων μπορούν να αναλυθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να θεωρηθούν αντιγραφές παλαιότερων καλλιτεχνών. Επομένως και τα αποτελέσματα των συστημάτων AI θα μπορούσαν να θεωρηθούν πρωτότυπα! Άλλο ένα θέμα για τους νομικούς – αλλά και τους φιλόσοφους.

Bias και ρατσισμός

Ήδη έχουν αρχίσει και εμφανίζονται τα πρώτα προβλήματα σε συστήματα AI. Για παράδειγμα, έχουμε ένα σύστημα από γνωστό site, το οποίο δέχεται μερικές φωτογραφίες από τον χρήστη και παράγει εικόνες σε στυλ ζωγραφικής, κόμικς, ασπρόμαυρης φωτογραφίας, και διάφορα άλλα. Πολλοί χρήστες, όμως, έχουν παρατηρήσει πως το σύστημα επεμβαίνει στην εμφάνιση του χρήστη με διάφορους τρόπους οι οποίοι μπορούν να εκληφθούν και ως «προβληματικοί». Για παράδειγμα, λεπταίνει τη μέση σε γυναίκες ή μεγαλώνει τα μάτια σε Ασιάτες. Η πραγματικότητα δεν είναι πως τα κομπιούτερ διακατέχονται από ρατσισμό, αλλά το ότι πράγματα που στον καθένα περνούν απαρατήρητα, όταν χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση συστημάτων AI, ενισχύονται και εμποτίζουν την ίδια τη συμπεριφορά του συστήματος. Τα datasets που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση, λοιπόν, θα πρέπει να ελέγχονται εξονυχιστικά.

Fake news από AI;

Όπως είναι φανερό, σε λίγο καιρό οι εικόνες που παράγονται από AI θα είναι 100% αληθοφανείς, επομένως θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για να παράγουν εικόνες για προώθηση ψεύτικων ειδήσεων. Βέβαια, όσο κι αν αυτό φαίνεται τρομερό, αυτό γίνεται ήδη μέσω photoshop, επομένως το πρόβλημα δεν είναι της τεχνητής νοημοσύνης αλλά των ανθρώπων που έχουν κακές προθέσεις. Η ανθρωπότητα απλά θα πρέπει να σταματήσει να δέχεται την «εικόνα» ως το απόλυτο αποδεικτικό στοιχείο.

Τελικά έχει νόημα;

Ναι, έχει. Μεγάλο. Η τεχνολογία, βέβαια, είναι ακόμη πολύ νεαρή, παρά το γεγονός πως τα αποτελέσματα είναι ιδιαιτέρως καλά, με αποτέλεσμα να έχουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που σε λίγα χρόνια θα έχουν διευθετηθεί. Τα συστήματα AI μπορούν να παράξουν εικόνες με βάση τις δικές μας περιγραφές, κάτι που μπορεί να έχει τεράστια χρησιμότητα σε πολλές δουλειές. Ένας συγγραφέας, για παράδειγμα, αντί να κάθεται να ψάχνει την κατάλληλη εικόνα μέσα σε sites φωτογραφιών, θα μπορεί απλά να γράψει την περιγραφή της εικόνας που θέλει να βάλει στο βιβλίο του και η AI θα τη φτιάχνει από το μηδέν! Σίγουρα θα υπάρχουν και κακόβουλες χρήσεις, όπως όμως υπάρχουν και για πολλές άλλες τεχνολογικές εφαρμογές – για παράδειγμα, τα μηνύματα SMS τον τελευταίο καιρό χρησιμοποιούνται για phishing και υποκλοπές κωδικών, όμως κανείς δεν κατηγορεί τα ίδια τα SMS για αυτό, ούτε θα καταργηθούν τα SMS λόγω μερικών κακόβουλων χρήσεων. Η AI είναι μια τεχνολογία σε πρώιμο στάδιο αλλά με τεράστια προοπτική και χρησιμότητα. Το μέλλον της ανήκει.

Εσύ μπορείς να καταλάβεις ποιες εικόνες είναι δημιουργίες καλλιτεχνών (ανθρώπων) και ποιες έχουν προκύψει από AI; Κάνε το κουίζ μας και δες αν το μάτι σου κόβει περισσότερο από το πυρίτιο!