Εκπαιδευτικά παιχνίδια: Από τον Πλάτωνα μέχρι τη Barbie

Όταν ακούς τη λέξη παιχνίδι τι σκέφτεσαι; Λιώσιμο στο Fortnite, επιτραπέζια με την παρέα ή μήπως τη χαρά που ένιωθες μικρός λύνοντας ένα παζλ; Ό,τι από τα τρία και να ισχύει, τα παιχνίδια υπάρχουν στη ζωή μας από την πρώτη στιγμή και αυτό δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Και μπορεί μικρός να μην σε ένοιαζε το πόσο εκπαιδευτικό ήταν ένα παιχνίδι (τους γονείς σου σίγουρα τους ένοιαζε), αλλά αυτό είναι ένα κομμάτι τους που τα κάνει τόσο ξεχωριστά. Γι’ αυτό η ιστορία των παιχνιδιών είναι όσο μεγάλη είναι και η ιστορία του ανθρώπου. Πάντα ο ρόλος τους ήταν να σε κάνουν να γελάς, αλλά και να μαθαίνεις μέσα από αυτά. Όσο μεγαλώνουμε δεν σταματάμε να παίζουμε φυσικά, αλλά η παιδική ηλικία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το παιχνίδι λόγω της ικανότητας του να βοηθά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των δεξιοτήτων. Και όπως είναι λογικό, για αυτό ακριβώς το λόγο τα παιχνίδια δεν υπάρχουν μόνο στο παιδικό δωμάτιο αλλά θα τα βρεις στο νηπιαγωγείο και στο σχολείο. Όχι μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά από πολύ παλιά.

Η ιστορία των εκπαιδευτικών παιχνιδιών

Κρυφτό, κουτσό, μπάλα. Όλα αυτά σου ακούγονται σύγχρονα, αλλά δεν είναι. Δεν τα έπαιζες μόνο εσύ στην αυλή του σχολείου κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων, τα έπαιζαν και τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα! Μάλιστα, πολλά από τα παιχνίδια της αρχαιότητας έχουν επιζήσει μέχρι και σήμερα, απλά τα ξέρουμε με άλλα ονόματα. Εδώ και αιώνες, για παράδειγμα, παίζουν τα παιδιά τυφλόμυγα, απλά στην αρχαιότητα το λέγανε «η χαλκή μυία»! Καλά, για τις κούκλες δεν το συζητάμε καν. Από το 490 π.Χ. έχουν βρεθεί κούκλες με κινητά χέρια και πόδια – οπότε η Barbie που είχες μεγαλώνοντας δεν διαφέρει και πολύ από τις κούκλες 2.500 χιλιάδες χρόνια πριν. Το παιχνίδι με κούκλες ήταν και διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό, όπως ακριβώς και σήμερα. Από τότε τα παιδιά χρησιμοποιούσαν τις κούκλες για να προσποιηθούν πως ζουν στον κόσμο των μεγάλων. Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώρισαν, επίσης, την αξία των ομαδικών παιχνιδιών, τα οποία και ενέταξαν στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών.

Η σημασία των παιχνιδιών για τα παιδιά και για την εκπαίδευσή τους δεν πέρασε απαρατήρητη από τα μεγάλα μυαλά καμίας εποχής, όπως μπορείς να φανταστείς. Ο Πλάτωνας γράφει στην «Πολιτεία» πως μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά μπορούν να διδαχτούν και να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τους είναι χρήσιμες στο μέλλον. Αργότερα, ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ αναφέρει πως το παιχνίδι λειτουργεί ως «αντίβαρο» στην εκπαίδευση και για να μπορεί ένα παιδί να αποδώσει στις απαιτήσεις των μαθημάτων θα πρέπει να έχει και χρόνο για παιχνίδι. Τη σύγχρονη εποχή, πολλοί είναι οι επιστήμονες που έχουν καταγράψει τη σημασία του παιχνιδιού, όχι μόνο ως μέσο ψυχαγωγίας αλλά και ως ένα εργαλείο ανάπτυξης για τα παιδιά. Μπορεί όλες αυτές οι απόψεις να μην συμφωνούν πάντα μεταξύ τους, αλλά όλες αναγνωρίζουν τη σημασία του παιχνιδιού στην εκπαίδευση και την μαθησιακή διδασκαλία! Ποιοι είμαστε εμείς που θα τους φέρουμε αντίρρηση;

Εκπαιδευτικά παιχνίδια σήμερα

Σχεδόν ό,τι είδος παιχνιδιού και να σκεφτείς θα έχει και κάποια διδακτική αξία. Ομαδικά ή ατομικά, με αντικείμενα ή μόνο διανοητικά, όλα έχουν να παίξουν το ρόλο τους και γι’ αυτό πολλά από αυτά έχουν θέση στην σχολική τάξη. Επιστρέφοντας στο σχολείο, τα παιδιά θα συναντήσουν πολλά παιχνίδια ως μέρος του μαθήματος. Οι χειροτεχνίες και οι ζωγραφιές που φτιάχνουν στα καλλιτεχνικά καλλιεργούν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία, βοηθούν στη συγκέντρωση και βελτιώνουν τις δεξιότητες κίνησης. Τα παιχνίδια γνώσεων, όπως οι αντιστοιχίσεις και οι γρίφοι, βοηθούν τα παιδιά να μάθουν πιο αποδοτικά και να εξασκήσουν τη μνήμη τους, ενσωματώνοντας χαρακτήρα παιχνιδιού στη διαδικασία. Χωρίς αυτά, όλες οι πληροφορίες του μαθήματος, ακόμα και οι πιο ενδιαφέρουσες, θα γινόντουσαν πολύ γρήγορα βαρετές, αν απλά αναφέρονταν σε ένα ατελείωτο κείμενο. Και δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές φυσικά. Καλά, δεν λέμε να αρχίσουν να παίζουν Call of Duty στην αίθουσα πληροφορικής, ούτε να ανοίξουν το smartphone την ώρα του μαθήματος. Επειδή όλοι αγαπάμε τα video games όμως, σίγουρα και τα παιδιά θα περιμένουν πώς και πώς να χτυπήσει το κουδούνι και να ξεκινήσει το μάθημα αν σε αυτό περιλαμβάνονται και ηλεκτρονικά παιχνίδια!

Εκπαιδευτικά παιχνίδια στο σπίτι

Φυσικά, το παιχνίδι δεν σταματά μόλις τα παιδιά γυρίσουν στο σπίτι. Πάμε στοίχημα ότι αυτή τη στιγμή στο σαλόνι, την κουζίνα και το δωμάτιο μπορείς με μία ματιά να εντοπίσεις πολλά παιχνίδια. Μην σκέφτεσαι το συμμάζεμα όμως! Το παιδί, όπως και όλα τα παιδιά, αγαπάει το παιχνίδι, οπότε αυτό μπορείς να το κάνεις παράλληλα και διδακτικό. Τι λες λοιπόν να γεμίσεις το δωμάτιό του με εκπαιδευτικά παιχνίδια; Παζλ, τουβλάκια, χειροτεχνίες και άλλα παιχνίδια, θα χαρίσουν στο παιδί πολλές ώρες διασκέδασης. Εσύ απλά πρέπει να επιλέξεις το κατάλληλο! Τώρα που το σκεφτόμαστε, μήπως να κάτσεις να παίξεις μαζί του κιόλας; Ευκαιρία είναι! Οπότε, φέτος βάλε και παιχνίδια στη σχολική λίστα, όχι μόνο τσάντα και μολύβια!