Frida Kahlo: Η γυναίκα που μετέτρεψε τον πόνο σε τέχνη  

Μια ζωή επαναστατική, γεμάτη χρώματα και πολύ πόνο! Η Μεξικανή ζωγράφος Frida Kahlo, με τα χαρακτηριστικά έντονα ενωμένα φρύδια της, έχει μείνει στην ιστορία τόσο για τα αυτοπορτρέτα της όσο και για την πολιτική και κοινωνική της δράση: ήταν ανοιχτά κομμουνίστρια, φεμινίστρια και ακτιβίστρια. Η προσωπική της ιστορία είναι σημαδεμένη από ατυχήματα, αναπηρίες και σωματικό πόνο, που όμως ποτέ δε σταμάτησαν την ίδια από το να δημιουργεί και να ζει όπως ήθελε. Στο βιβλίο «Φρίντα Κάλο, Viva la vida!», στον χειμαρρώδη αυτό μονόλογο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, ο συγγραφέας Pino Cacucci δίνει το λόγο στη ζωγράφο, ταξιδεύοντας μας «στο δικό της» Μεξικό.  

Το Μπλε σπίτι, που έμελλε να σημαδέψει όλη της τη ζωή 

Στις 6 Ιουνίου του 1907, στο Coyocan του Μεξικού, γεννιέται η μικρή Φρίντα, κόρη του Γερμανού φωτογράφου αρχιτεκτονικών έργων, Guillermo Kahlo και της Μεξικανής και αυστηρής, Matilde Calderón y González. Σε ηλικία έξι ετών, προσβάλλεται από πολιομυελίτιδα και αναγκάζεται να μείνει εννέα μήνες στο κρεβάτι, στο Μπλε σπίτι της οικογένειας. Η ασθένεια ατροφεί το ένα της πόδι, η ίδια κουτσαίνει μετά την ανάρρωσή της και προσπαθεί να καλύψει την ιδιαιτερότητά της με μακριές φούστες. Για να επιταχύνει την ανάρρωση, ο πατέρας της την ενθαρρύνει να ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο, το κολύμπι και την πάλη - κάτι πολύ ασυνήθιστο για τα κορίτσια εκείνης της εποχής. Η ανήλικη Frida μεγαλώνει σε οικογένεια με καλλιτεχνικές και πολιτισμικές επιρροές και σε ηλικία 15 ετών εγγράφεται στη Σχολή Προπαρασκευαστικών Σπουδών στο Μεξικό, όπου ξεχωρίζει ως μία από τις λίγες γυναίκες φοιτήτριες, γεμάτη θάρρος και ευθύτητα στον λόγο. Εκείνη την περίοδο, ο γνωστός για την εποχή Diego Rivera, έχει αναλάβει να ζωγραφίσει μια τοιχογραφία στο σχολείο της. Παρ’ όλο που ηλικιακά τους χωρίζουν 20 χρόνια, η Frida εντυπωσιάζεται και λέει σε έναν φίλος της πως «αυτόν τον άνδρα θα τον παντρευτεί». Ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα το 1925, την τραυματίζει βαριά στη σπονδυλική στήλη, τη λεκάνη και τα πόδια. Επί τρεις μήνες, μένει στο κρεβάτι, καλυμμένη με γύψο σε όλο της το σώμα: τότε είναι που η ζωγραφική μπαίνει για τα καλά στη ζωή της. Ο πατέρας της της έχει ήδη φτιάξει ένα τριπόδι για να τοποθετεί τον καμβά και της έχει προμηθεύσει όλα τα απαραίτητα υλικά για να ζωγραφίσει. Εκείνη  χρησιμοποιεί τον καθρέφτη του δωματίου και δημιουργεί τα αυτοπορτρέτα της.  

«Δύο μεγάλα ατυχήματα σημάδεψαν τη ζωή μου: το λεωφορείο και ο Diego. Το δεύτερο ήταν το χειρότερο» 

Το 1927, σε ηλικία 20 ετών, μπαίνει στους καλλιτεχνικούς και πολιτικούς κύκλους και τα έργα της αρχίζουν να τραβούν την προσοχή. Μέσα στους ανθρώπους που γνωρίζει είναι και ο Diego Riviera, ο οποίος έχει εντυπωσιαστεί. Το 1929 παντρεύονται και ο γάμος τους χαρακτηρίζεται από πάθος, απιστίες και έντονες συγκρούσεις. Στο περίγυρό τους συνηθίζονταν να τους αποκαλούν «ο ελέφαντας και το περιστέρι». Η δεκαετία του 30’ τους βρίσκει να ταξιδεύουν μαζί ταξιδεύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και για τρία χρόνια ζουν μεταξύ του Σαν Φρανσίσκο και της Νέας Υόρκης. Κατά την περίοδο αυτή, η Kahlo δημιουργεί μερικά από τα πιο διάσημα έργα της. Το 1932, προσθέτει πιο ρεαλιστικά και σουρεαλιστικά στοιχεία στο στυλ ζωγραφικής της. Στον πίνακα με τίτλο Henry Ford Hospital (1932), η Kahlo είναι ξαπλωμένη γυμνή σε ένα νοσοκομειακό κρεβάτι και περιβάλλεται από μερικά πράγματα που επιπλέουν γύρω της, μεταξύ των οποίων ένα έμβρυο, ένα λουλούδι, μια λεκάνη, ένα σαλιγκάρι, όλα συνδεδεμένα με φλέβες. Αυτός ο πίνακας ήταν μια έκφραση των συναισθημάτων της για την αποβολή της.  

Ο γάμος τους δεν είναι συνηθισμένος. Διατηρούσαν χωριστά σπίτια και στούντιο για όλα τα χρόνια που ήταν μαζί. Ο Diego όμως είχε πολλές σχέσεις, με μία από αυτές να είναι με την αδελφή της Kahlo, την Cristina. Το γεγονός αυτό τη στεναχώρησε τόσο που έκοψε τα μακριά μαλλιά της για να δείξει την απελπισία της στην προδοσία. Λαχταρά να αποκτήσει παιδιά αλλά δεν μπορεί λόγω του ατυχήματος με το λεωφορείο. Το 1934 βιώνει μια δεύτερη αποβολή. Η Kahlo και ο Rivera χώρισαν μερικές φορές αυτή τη δεκαετία, αλλά πάντα επέστρεφαν μαζί. Το 1937 βοήθησαν τον Leon Trotsky, εξόριστο κομμουνιστή και αντίπαλο του σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν, και τη σύζυγό του Natalia. Έχοντας επιστρέψει στο Μεξικό, το ζευγάρι τους καλωσορίζει στο Μπλε σπίτι και τους άφηνει να μείνουν μαζί τους. Εκείνο το διάστημα, η Kahlo δημιουργεί  μια σύντομη σχέση με τον Trotsky.

To 1939 χωρίζει με τον Rivera και εκθέτει τα έργα της στο Παρίσι. Η αναγνώριση πλέον είναι διεθνής. Έναν χρόνο αργότερα ξαναπαντρεύεται με τον Rivera και τo 1941 λαμβάνει μια παραγγελία από τη μεξικανική κυβέρνηση για πέντε πορτραίτα σημαντικών μεξικανών γυναικών, αλλά δεν μπορεί να ολοκληρώσει το έργο. Εκείνη τη χρονιά χάνει τον αγαπημένο της πατέρα και συνεχίζει να υποφέρει από χρόνια προβλήματα υγείας. Το 1943 διορίζεται καθηγήτρια στη Σχολή Ζωγραφικής και Γλυπτικής «La Esmeralda». Οι πίνακες της περιλαμβάνουν έντονα πολιτικά και προσωπικά στοιχεία και η ίδια συμμετέχει ενεργά στο κομμουνιστικό κίνημα. Παράλληλα, η φήμη της διογκώνεται.   

«Δεν είμαι άρρωστη, είμαι τσακισμένη. Αλλά χαίρομαι που ζω, όσο μπορώ να ζωγραφίζω» 

Το 1944, η Frida Kahlo ζωγραφίζει τη διάσημη «Σπασμένη Στήλη», απεικονίζοντας τον εαυτό της γυμνό και χωρισμένο στη μέση, με τη σπονδυλική της στήλη θρυμματισμένη σαν κίονας. Εκφράζει μέσω της τέχνης τον χρόνιο πόνο της, ενώ συνεχίζει τις χειρουργικές επεμβάσεις και φορά ειδικούς κορσέδες για προστασία. Το 1950, η υγεία της επιδεινώνεται, με διάγνωση γάγγραινας στο δεξί πόδι, και μένει κλινήρης μήνες. Παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει να ζωγραφίζει και το 1953 πραγματοποιεί ατομική έκθεση στο Μεξικό, φτάνοντας με ασθενοφόρο και παρακολουθώντας την τελετή σε κρεβάτι. Παρά τον ακρωτηριασμό και την κατάθλιψη, συμμετέχει σε πολιτικές δράσεις, εμφανιζόμενη τελευταία φορά σε διαδήλωση το 1954, πριν πεθάνει στις 13 Ιουλίου στο αγαπημένο της Μπλε Σπίτι.  

Από τα σωματικά όρια στο μεγαλείο της τέχνης 

Αντιμετωπίζοντας σοβαρά ατυχήματα, χρόνια προβλήματα υγείας και προσωπικές απώλειες, η Frida Kahlo δεν σταμάτησε ποτέ να ζωγραφίζει, να εκφράζει τα συναισθήματά της και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία και την πολιτική. Η ικανότητά της να μετατρέπει την προσωπική δυστυχία σε τέχνη, να υπερβαίνει τους περιορισμούς του σώματός της και να υπερασπίζεται τα ιδανικά της την καθιστούν παράδειγμα θάρρους, αντοχής και ελευθερίας. Η ζωή της, γεμάτη θάρρος, πάθος και αυτοέκφραση, γίνεται φάρος για κάθε άνθρωπο που παλεύει με δυσκολίες, δείχνοντας ότι η επιμονή και η δημιουργία μπορούν να νικήσουν τις προκλήσεις και να αφήσουν ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία και την ψυχή των ανθρώπων. Το παράδειγμά της θυμίζει ότι ακόμη και μέσα στην αδυναμία, η ανθρώπινη θέληση μπορεί να δημιουργήσει ομορφιά και νόημα. 

Η βιογραφία «Φρίντα Κάλο, Viva la vida!» 

Το «Φρίντα Κάλο, Viva la vida!» είναι ένας συγκλονιστικός μονόλογος που μας εισάγει στη ζωή της θρυλικής Μεξικανής ζωγράφου. Με φόντο την πολιτική και κοινωνική αναταραχή του 20ού αιώνα, η Kahlo αναβιώνει τις τελευταίες της στιγμές, σε μια αφήγηση που συνδυάζει την πραγματικότητα με τη φαντασία. Η πλοκή ακολουθεί τη Frida, καθώς διηγείται τη θυελλώδη σχέση της με τον Rivera και το πάθος της για το Μεξικό. Αναδεικνύει τις πολιτικές της πεποιθήσεις και τις προσωπικές της μάχες με μια γλώσσα γεμάτη συναισθηματική ένταση και ζωντάνια. Ο αναγνώστης βιώνει την αγωνία, τη δημιουργικότητα και την επαναστατικότητα της ηρωίδας, σε μια αφήγηση που καθηλώνει. Ο Cacucci χρησιμοποιεί μια γλώσσα πλούσια σε εικόνες και συναισθήματα, με ποιητική ροή που μας μεταφέρει στη ζωή της, μιας ζωής στα άκρα γεμάτη χρώματα, ακριβώς όπως και η ζωγραφική της. 

Ζωές ανθρώπων που θα μάς εμπνέουν για πάντα  

«Τελικά μπορούμε ν’ αντέξουμε πολύ περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε ότι μπορούμε» είχε δηλώσει η Frida Kahlo, με τις πράξεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της να το επιβεβαιώνουν. Την ιστορία της ίδια, όπως και άλλων σπουδαίων ζωγράφων, επιστημόνων και αθλητών, που θα μάς εμπνέουν πάντα, μπορείς να τη βρεις στα ράφια των καταστημάτων Public και στο public.gr!