Books around the world: Ανακαλύπτουμε τη λογοτεχνία της Ιρλανδίας!

Άγρια τοπία, ατελείωτες πεδιάδες, αρχαίοι θρύλοι, μοναδικά αξιοθέατα και φυσικά η trademark μαύρη μπύρα. Αν και αυτοί οι λόγοι είναι από μόνοι τους αρκετοί για να ερωτευτείς την Ιρλανδία, η πανέμορφη νησιωτική χώρα είναι διάσημη και για ένα άλλο πράγμα. Την πλούσια λογοτεχνία της.

Οι Ιρλανδοί τρέφουν μεγάλη αγάπη για τις τέχνες και το βιβλίο, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην άνθηση της αγγλόφωνης λογοτεχνίας. Στοιχηματίζουμε μάλιστα πως οι περισσότεροι αγγλόφωνοι συγγραφείς που γνωρίζεις είναι στην πραγματικότητα Ιρλανδοί! Η σημερινή μας αναγνωστική περιήγηση μάς φέρνει στη χώρα του Αγίου Πατρικίου και είναι ευκαιρία να ανακαλύψεις αξεπέραστα έργα από κλασικούς και σύγχρονους δημιουργούς.

Ιρλανδία: Ένας παγκόσμιος λογοτεχνικός θησαυρός

Ξεκινάμε την περιήγησή μας στα αχανή τοπία της ιρλανδικής λογοτεχνίας με τον περίφημο John Banville. Η αστείρευτη αγάπη του Ιρλανδού πεζογράφου για την αγγλική γλώσσα, η περίτεχνη πρόζα και το πάντα ανήσυχο πνεύμα του, έχουν καταστήσει τον ίδιο σύμβολο της σύγχρονης αγγλόφωνης λογοτεχνίας. Ο βραβευμένος με βραβείο Booker συγγραφέας από το Wexford έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως «κληρονόμος του Proust» και τα βιβλία του συστήνονται για κάθε φίλο της λογοτεχνίας. Από τη μακρά βιβλιογραφία του John Banville ξεχωρίσαμε το «Χιόνι». Με ιδιαίτερα στοχαστική διάθεση, ο Balville παραδίδει ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα γεμάτο σασπένς, μυστήριο αλλά και αναφορές στην πολύπαθη ιστορία της Ιρλανδίας. Ακόμα ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσεις είναι το best seller «Η θάλασσα». Συναρπαστικό και συνάμα συγκινητικό, «Η θάλασσα» είναι μια ιστορία συμφιλίωσης με το θάνατο, καθώς και μια λογοτεχνική αναζήτηση πάνω στην ταυτότητα και τη μνήμη.

Ένας ακόμα συγγραφέας που σημάδεψε με το έργο του τη νεότερη ιρλανδική λογοτεχνία είναι ο Colm Tóibín. Τα έργα του Ιρλανδού μυθιστοριογράφου ξεχωρίζουν για την αρμονική συνύπαρξη της ιστορίας, της φιλοσοφίας και της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης. Στο «Σπίτι με ονόματα», ο Colm Tóibín εμπνέεται από τους μεγάλους Έλληνες τραγικούς, αναπλάθοντας τον μύθο του Ορέστη, της Ηλέκτρας, της Κλυταιμνήστρας και του Αγαμέμνονα, με φόντο τα άγρια τοπία της ιρλανδικής υπαίθρου. Άλλο ένα βιβλίο που αξίζει μια θέση στη βιβλιοθήκη σου είναι το «Magician». Στο βραβευμένο μυθιστόρημα, ο Ιρλανδός συγγραφέας μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή Thomas Mann, κάνει ένα οδοιπορικό στην ματωμένη ιστορία του 20ου αιώνα και τα γεγονότα που συντάραξαν τον κόσμο. Ο Μεγάλος Πόλεμος και οι θηριωδίες του ναζισμού αντιπαραβάλλονται με την αγάπη, τον έρωτα, την οικογένεια και το αίσθημα του καθήκοντος.

Επόμενη στάση στο λογοτεχνικό μας ταξίδι, η σπουδαία Claire Keegan. Το συγγραφικό της ντεμπούτο με τίτλο «Antarctica», το μακρινό 1999, την έκανε γνωστή στους λογοτεχνικούς κύκλους για την ευφάνταστη θεματολογία της και τον λιτό, πλην όμως περιγραφικό τρόπο γραφής της. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της, με τίτλο «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά», κυκλοφόρησε το 2021, κερδίζοντας από την πρώτη στιγμή κοινό και κριτικούς. Στο βιβλίο η Claire Keegan ψυχογραφεί τον απλό καθημερινό άνθρωπο, όσο εκείνος έρχεται αντιμέτωπος με μεγάλες προκλήσεις και ηθικά διλήμματα. Με μόλις λίγες λέξεις, η συγγραφέας καταφέρνει να πλάθει κόσμους ολόκληρους με σοκαριστικά αληθοφανείς ήρωες που μιλούν απευθείας στην καρδιά του αναγνώστη.

Ένα αφιέρωμα στη σύγχρονη λογοτεχνία της Ιρλανδίας θα ήταν ελλιπές χωρίς το όνομα της Emma Donoghue. Η Δουβλινέζα συγγραφέας συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κορυφαίες πένες της νησιωτικής χώρας, με τα βιβλία της να εντυπωσιάζουν για τη γλαφυρότητα, την πρωτότυπη γραφή αλλά και τα ευαίσθητα θέματα τα οποία θίγουν. Στο «Δωμάτιο» η συγκινητική ιστορία του πεντάχρονου Jack είναι ένας ύμνος στην δύναμη της αγάπης να ανθεί κάτω από τις πιο οδυνηρές συνθήκες, αντιμετωπίζοντας ακόμα και τους πιο απάνθρωπους εχθρούς. Το 2010, το μυθιστόρημα της Emma Donoghue ανακηρύχτηκε Βιβλίο της Χρονιάς από τους New York Times ενώ ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Booker και Orange. 

Στο «Θαύμα» μεταφερόμαστε σε ένα μικρό ιρλανδικό χωριό το 19ο αιώνα. Ένα κοριτσάκι επιβιώνει χωρίς φαγητό επί μήνες, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον της κοινότητας των πιστών που στα μάτια του βλέπουν ένα «σημάδι σταλμένο από το Θεό». Πλάθοντας ένα ολοζώντανο µυθιστόρηµα εποχής, η Emma Donoghue εξερευνά με τόλμη τη φύση της εμπιστοσύνης και της αγάπης, στηλιτεύοντας τον θρησκευτικό φανατισμό. 

Αν διαβάζεις φανατικά μυθιστορήματα millennial δημιουργών, το όνομα της Sally Rooney πιθανότατα το γνωρίζεις. Η φήμη της μόλις 31χρονης συγγραφέως έχει φτάσει πολύ πέρα από τα σύνορα της Ιρλανδίας. Και τα τρία έργα της έχουν γίνει παγκόσμια best sellers, φιγουράροντας ψηλά στις λίστες των ευπώλητων βιβλίων σε όλο τον κόσμο. Η σπαρακτικά τρυφερή ιστορία αγάπης που διαβάζουμε στους «Κανονικούς Ανθρώπους» σπάει τα στερεότυπα σχετικά με το τι θεωρείται «φυσιολογικό» και «αποδεκτό» στη σύγχρονη κοινωνία.

Το τελευταίο βιβλίο της Sally Rooney, με τίτλο «Όμορφε κόσμε, πού είσαι», προσφέρει μια διεξοδική ματιά στην ψυχοσύνθεση των σημερινών νέων και τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Στο μυθιστόρημα, ο έρωτας, η φιλία και η αγάπη έρχονται αντιμέτωποι με τις ταξικές διακρίσεις, την οικονομική ανισότητα και το αίσθημα της επισφάλειας.

Η ανεκτίμητη λογοτεχνική κληρονομιά της Ιρλανδίας

Χρειάζονται τόνοι μελανιού για να περιγράψουν, έστω και επιφανειακά, τον αστείρευτο πλούτο της ιρλανδικής λογοτεχνικής παράδοσης. Παρά τη μικρή της θέση στο χάρτη, η Ιρλανδία έχει χαρίσει στην ανθρωπότητα πολλούς από τους σπουδαιότερους λεξιπλάστες της ιστορίας.

Από πού να ξεκινήσεις; Από τον James Joyce, τον W.B. Yeats, τον Samuel Beckett, τον Oscar Wilde, την Elizabeth Bowen, τον George Bernard Shaw; Δύσκολο εγχείρημα όπως καταλαβαίνεις. Αν δεν έχει τύχει ακόμα να «επισκεφθείς» τους μαγευτικούς κόσμους της κλασικής ιρλανδικής λογοτεχνίας, τώρα είναι μια καλή ευκαιρία για το πρώτο σου dive in. Σύντροφός σου, μνημειώδη βιβλία λογοτεχνίας που έχουν αποδειχθεί αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου. 

Πνευματώδες, διδακτικό και βαθιά ανθρώπινο, «Το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέι» είναι αναμφίβολα το μεγάλο αριστούργημα του Oscar Wilde και ένα από τα σπουδαιότερα έργα της βικτωριανής λογοτεχνίας. Γεμάτο με διαχρονικούς στοχασμούς και λεπτή ειρωνεία, το μυθιστόρημα του Ιρλανδού συγγραφέα μελετά το ζήτημα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας πιο ειλικρινά από κάθε άλλον.

Από την Ιρλανδία κατάγεται και ο πατέρας του horror fiction. Λόγος φυσικά για τον τεράστιο Bram Stoker. Η εφιαλτική ιστορία του «Δράκουλα» έμελλε να αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της στην παγκόσμια λογοτεχνία, το θέατρο, τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο και τη σύγχρονη pop κουλτούρα. 126 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, ο Δράκουλας συνεχίζει να αποτελεί βιβλίο-ορόσημο για κάθε αναγνώστη που αγαπά τον τρόμο.

Αν υπάρχει ένας συγγραφέας, το όνομα του οποίου έχει ταυτιστεί με τον πολιτισμό της Ιρλανδίας, αυτός είναι ο James Joyce. Δε θα βρεις βιβλιοπωλείο στον κόσμο χωρίς τους «Δουβλινέζους» και φυσικά το μοναδικό «Οδυσσέα». Φέρνοντας μαζί τη δυτική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τη ιρλανδική γλώσσα και την ομηρική Οδύσσεια, ο «Οδυσσέας» του Joyce είναι ένα σύμβολο του μοντερνισμού, και ένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα που γέννησε ο ανθρώπινος νους.

Η σημερινή μας λογοτεχνική περιήγηση έφτασε στο τέλος της και ο φετινός Μάρτιος έχει άρωμα Ιρλανδίας. Μπες σε Irish mood με ένα από τα παραπάνω best seller, ή αν προτιμάς το σινεμά, ευκαιρία να δεις το καθηλωτικό Πνεύματα του Ινισέριν του Martin McDonagh. Α, καλού κακού μην κανονίσεις κάτι για τις 17/3, γιατί έχουμε Saint Patrick's Day. Ψάξε προσεκτικά και όλο και κάποιο σχετικό event θα παίζει στην πόλη σου!