9+1 βιβλία για να κατανοήσουμε έναν κόσμο που αλλάζει!

Ο κόσμος αλλάζει. Το βλέπουμε στο νερό. Το νιώθουμε στη γη. Το μυρίζουμε στον αέρα. Μπορεί να έχουν περάσει 70 και πλέον χρόνια από την έκδοση της Τριλογίας του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, το περίφημο όμως quote του Tolkien θα μπορούσε να έχει γραφτεί και... χθες. Η ανθρωπότητα - και μαζί της όλος ο πλανήτης - δε σταματά στιγμή να προχωρά. Με νέα επιτεύγματα, νέους θριάμβους, αλλά και νέες προκλήσεις. Αν ο 20ος αιώνας ήταν η εποχή των μεγάλων πολιτικών αλλαγών και της ατομικής ενέργειας, o 21ος φαίνεται πως θα είναι ο αιώνας των αλγορίθμων, της κλιματικής αλλαγής και της τεχνητής νοημοσύνης.  Αν ο νους σου πάει αυτόματα σε ρεπλίκες, παντοδύναμα AI, cyberpunk δυστοπίες, και τον... Keanu Reeves, συνιστούμε ψυχραιμία. (Και) εδώ, η γνώση είναι δύναμη. Τα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης δείχνουν το δρόμο για να μάθουμε καλύτερα τον κόσμο του σήμερα και του αύριο.

Από τον Homo Sapiens στα άστρα

Πολλές φορές, τα μυστικά του παρόντος είναι «θαμμένα» στο μακρινό παρελθόν. Στο «Sapiens», ένα από τα σημαντικότερα non-fiction βιβλία των τελευταίων ετών, ο Yuval Noah Harari, κάνει μια συναρπαστική αναδρομή στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.  Από την καταγωγή των ειδών και τους τροφοσυλλέκτες προγόνους μας, μέχρι τις μεγάλες καινοτομίες της Γνωστικής, Αγροτικής και Επιστημονικής Επανάστασης και τους σύγχρονους «υπερανθρώπους», το βιβλίο του πολυβραβευμένου στοχαστή είναι γεμάτο απροσδόκητα δεδομένα, αιρετικές σκέψεις, παράξενες θεωρίες και συγκλονιστικές αφηγήσεις.

Υπάρχει Θεός; Μπορούµε να προβλέψουµε το µέλλον; Υπάρχει άλλη νοήµων ζωή στο σύµπαν; Θα µας ξεπεράσει η τεχνητή νοηµοσύνη; Έχει νόηµα να αποικίσουµε το Διάστηµα; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν εδώ και αιώνες τον ανθρώπινο νου. Στο τελευταίο του βιβλίο «Σύντομες απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα», ο σπουδαίος Stephen Hawking μοιράζεται τις δικές του σκέψεις γύρω από τα μεγάλα ερωτηματικά της ύπαρξης, δίνοντας ένα ελπιδοφόρο αποχαιρετιστήριο μήνυμα με φόντο ένα καλύτερο μέλλον.

Αν ανήκεις σε αυτούς που τους πιάνει δέος σκεπτόμενοι και μόνο το αχανές σύμπαν, δεν έχεις παρά να αφήσεις το «Προς τ' άστρα», να σε οδηγήσει με ασφάλεια στο θαυμαστό κόσμο της αστροφυσικής. Ο Παύλος Καστανάς aka Astronio, μας συντροφεύει σε ένα μαγευτικό ταξίδι στον κόσμο της αστροφυσικής και των εντυπωσιακότερων πτυχών της. Τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, τη γέννηση και το θάνατο των αστέρων, τις μυστηριώδεις μαύρες τρύπες και υπέρλαμπρα κβάζαρ. Ετοιμάσου να εξερευνήσεις το σύμπαν όπως ποτέ άλλοτε.

Αλγόριθμοι, AI & social media

Αν προτιμάς ελαφρώς πιο... down to earth προτάσεις βιβλίων, στη λίστα μας έχουμε μεριμνήσει για κάθε αναγνώστη. Λίγο, πολύ, όλοι πλέον σήμερα χρησιμοποιούμε υπολογιστές. Στον «πυρήνα» τους βρίσκονται οι ξακουστοί αλγόριθμοι. Η χρήση των υπολογιστικών αλγορίθμων όμως δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο χώρο της πληροφορικής. Στην «Αλγοριθμική τέχνη των αποφάσεων», οι Brian Christian και Tom Griffiths, φέρνουν την επιστήμη των υπολογιστών στην καθημερινή μας ζωή. Με παραδείγματα εξηγούν το πώς οι αλγόριθμοι μπορούν να ξεδιαλύνουν ανθρώπινα ερωτήματα και να μας βοηθήσουν να πάρουμε τις κατάλληλες αποφάσεις.

Το AI είναι, και δικαίως, το μεγάλο buzzword των τελευταίων ετών, με χιλιάδες τόνους διαδικτυακού... μελανιού να χύνονται καθημερινά για τις δυνατότητες, τις αλλαγές και τους κινδύνους που φέρνει η έλευσή του. Μάλιστα, είναι τόσα πολλά τα στοιχεία που έρχονται καθημερινά στο φως, που εύκολα χάνει κανείς την μπάλα. Το βιβλίο «Τεχνητή Νοημοσύνη» του Αντώνη Μαυρόπουλου σκιαγραφεί με κατανοητό τρόπο τη γέννηση και την άνοδο της περιβόητης ΤΝ, αλλά και τους εκατοντάδες τρόπους με τους οποίους το AI αλλάζει καθημερινά τον κόσμο.

Ένα πεδίο όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, είναι και τα social media. Η επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο σύγχρονο κόσμο είναι αδιαμφισβήτητη, πόσο βαθιά φτάνει όμως άραγε η «τρύπα του κουνελιού»; Στο βιβλίο τους «Συνδεδεμένοι», οι συγγραφείς Nicholas Christakis και James Fowler παρουσιάζουν νέα στοιχεία σχετικά με το τρόπο που τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν κάθε πλευρά της ζωής μας: την επαγγελματική μας πορεία, την οικονομική μας ευημερία, τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, ακόμα και τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους.

Στους ώμους των... γιγάντων με ένα βιβλίο!

Κάθε εποχή έχει τους δικούς της πρωτεργάτες. Τους μεγάλους οραματιστές που καταφέρνουν να κάνουν το αδύνατο να μοιάζει δυνατό. Φυσικά και η εποχή μας δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Οι περισσότεροι άλλωστε είναι γνωστοί απ' άκρη σ' άκρη. Είναι ο Bill Gates, ο Mark Zuckerberg, ο Steve Jobs, ο Elon Musk και πολλοί άλλοι «Πρωτοπόροι που άλλαξαν τον κόσμο μας». Στο best-selling βιβλίο του, ο George Ilian µας καλεί να εξερευνήσουµε τις συναρπαστικές ιστορίες των πρωτοπόρων της σύγχρονης εποχής και να εμπνευστούμε από τα µαθήµατα ζωής που πήραν χτίζοντας τις αυτοκρατορίες τους.

Τι περιμένεις να ακούσεις από έναν φημισμένο νομπελίστα φυσικό; Συζητήσεις περί τζόγου; Παραβιάσεις διαβαθμισμένων αρχείων του αμερικανικού στρατού; Μαθήματα μουσικής για το καρναβάλι του Ρίο; Και όμως, αυτά είναι μερικά μόνο από τα αναπάντεχα περιστατικά με τα οποία είναι γεμάτη η ζωή του Richard Feynman. Στο αυτοβιογραφικό «Σίγουρα, θα αστειεύεστε κ. Φάινμαν!» ο αντισυμβατικός θεωρητικός φυσικός διαλύει κάθε κλισέ περί επιστήμης, παραδίδοντας μαθήματα για τον κόσμο μας, μέσα από ένα εύφλεκτο μείγμα υψηλής νοημοσύνης, απεριόριστης περιέργειας και απύθμενου θράσους.

Βιβλία που στέλνουν SOS

Υπάρχει ωστόσο και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Οι τεκτονικές αλλαγές που φέρνει μαζί της η 4η Βιομηχανική Επανάσταση και οι νέες τεχνολογίες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο μας προς το καλύτερο αλλά και προς το χειρότερο. Με το πέρασμα του χρόνου, ο φόβος του οργουελικού ολοκληρωτισμού φαίνεται να δίνει τη θέση του σε μια άλλη μορφή δυστοπίας. Εκεί όπου το βασικό εργαλείο ελέγχου γίνεται η ίδια η πληροφορία. Το «Μεγάλο Φακέλωμα», είναι η καθηλωτική αφήγηση του Edward Snowden για τα κέντρα επιχειρήσεων της CIA και το σύστημα μαζικής επιτήρησης της NSA, το οποίο είχε τη δύναμη να εισχωρήσει στην ιδιωτική ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου πάνω στη γη.

Με το ζήτημα του ελέγχου και της λογοκρισίας καταπιάνεται και ο Ray Bradbury. 71 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του «Φαρενάιτ 451», το κλασικό πλέον μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα παραμένει το ίδιο προφητικό και επίκαιρο μιλώντας για την υποδούλωση του δυτικού ανθρώπου στα media, την οκνηρία και τον κομφορισμό.

Για Pop-Sci βιβλία πάμε Public!

Τα βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης είναι εδώ για να μάθουμε και να στοχαστούμε. Να θαυμάσουμε το παρελθόν, να δημιουργήσουμε το παρόν και να ονειρευτούμε το μέλλον. Στα ράφια του Public και του Public.gr σε περιμένουν οι σημαντικότερες pop-science εκδόσεις, μιλώντας με απλά λόγια για το συχνά δαιδαλώδη μα τόσο συναρπαστικό κόσμο της επιστήμης!

Καλή ανάγνωση!