International Booker Prize 2024: Νικήτρια η Jenny Erpenbeck

Τη δική της χρυσή σελίδα στην ιστορία της γερμανικής λογοτεχνίας έχει από χθες η Jenny Erpenbeck. Η Βερολινέζα συγγραφέας απέσπασε το φετινό International Booker Prize για το μυθιστόρημα «Kairos». Αυτή είναι μόλις η πρώτη φορά που το μεγάλο λογοτεχνικό βραβείο δίνεται σε συγγραφέα από τη Γερμανία. Το μυθιστόρημα της Jenny Erpenbeck κατάφερε να εντυπωσιάσει περισσότερο από κάθε άλλο την επιτροπή, η οποία σχεδόν ομόφωνα απένειμε το φετινό International Booker Prize σε ένα πραγματικά ξεχωριστό ρομαντικό μυθιστόρημα.

«Kairos»: Μια αγάπη χαμένη στον απόηχο της ιστορίας

Βερολίνο, 1986. Στην ανατολική πλευρά της διχοτομημένης γερμανικής πρωτεύουσας η νεαρή Katharina συναντά τον Hans. Εκείνη μια 19χρονη φοιτήτρια. Εκείνος διάσημος συγγραφέας της Λαϊκής Δημοκρατίας. Παρά τα 34 χρόνια που τους χωρίζουν, οι δυο τους θα γίνουν ζευγάρι. Στο φόντο, οι γκριζωπές πολυκατοικίες, τα συρματοπλέγματα, τα πολυβολεία και τα φρουρούμενα σημεία ελέγχου. Μόνο που το ηλικιακό χάσμα δεν είναι το μοναδικό κενό που στέκεται ανάμεσά τους. Οι δύο ήρωες εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές. Διαφορετικά ιδανικά. Διαφορετικά όνειρα. Διαφορετικές αξίες. Χρόνια έπειτα, μερικά ξεχασμένα προσωπικά αντικείμενα θα ζωντανέψουν ξανά την ανάμνηση ενός έρωτα συγκρουσιακού όσο και φλογερού.

Στο μυθιστόρημα της Jenny Erpenbeck το προσωπικό, το συλλογικό και το πολιτικό ενώνονται σε μια φωνή που αντανακλά τον απόηχο της ίδιας της γερμανικής ιστορίας. Με αιχμηρή γλώσσα και αλληγορική διάθεση η συγγραφέας (γεννημένη η ίδια στο Ανατολικό Βερολίνο) αντιπαραβάλει την ερωτική ιστορία ανάμεσα στην Katharina και τον Hans με την αποσύνθεση της Ανατολικής Γερμανίας πριν την πτώση του Τείχους. Η Erpenbeck περιγράφει γεμάτη συναισθήματα την προσπάθεια των δύο εραστών να μείνουν όρθιοι τη στιγμή που ο κόσμος γύρω τους διαλύεται. Στους δρόμους της γερμανικής πρωτεύουσας η αισιοδοξία και η πίστη σε ένα καλύτερο αύριο συναντούν τη σκληρή πραγματικότητα και τη ματαίωση μιας ελπίδας που για κάποιο «καιρό» ήταν ακόμα ζωντανή.

Τί δήλωσε η κριτική επιτροπή

Η πρόεδρος της φετινής επιτροπής επιλογής του International Booker Prize 2024, Eleanor Wachtel, δήλωσε για το μυθιστόρημα της Jenny Erpenbeck: «Αυτό που κάνει το «Kairos» τόσο ξεχωριστό είναι πως πρόκειται για ένα βιβλίο ταυτόχρονα όμορφο, άβολο, προσωπικό και πολιτικό. Η Erpenbeck καλεί τον αναγνώστη να κάνει τη σύνδεση ανάμεσα στις πολιτικές εξελίξεις που καθόρισαν μια ολόκληρη γενιά και μια καταστροφική, οριακά βάναυση ερωτική σχέση, θέτοντας ερωτήματα για τη φύση του πεπρωμένου και της ελεύθερης βούλησης».

Γνώρισε το έργο της Jenny Erpenbeck

Τα βιβλία της Jenny Erpenbeck, παρ’ ότι δεν ειναι πολλά στον αριθμό, έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία στη γενέτειρά της Γερμανία, στις γερμανόφωνες χώρες και πλέον στο εξωτερικό. Προτού ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων σπούδασε βιβλιοθεσία και στη συνέχεια θεατρικές επιστήμες. Σπούδασε επίσης σκηνοθεσία μουσικού θεάτρου στην Ανώτατη Μουσική Ακαδημία του Βερολίνου. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε με τη νουβέλα «Geschichte vom alten Kind» το 1999. Το μυθιστόρημα «Aller Tage Abend» (2012) απέσπασε τα σημαντικά βραβεία Josef Breitbach και Hans Fallada, καθώς επίσης και το Βραβείο Ξένης Λογοτεχνίας της βρετανικής εφημερίδας Independent. Το πιο γνωστό έργο της Erpenbeck είναι το «Gehen, ging, gegangen» (2015). Στο μυθιστόρημα απονεμήθηκε το βραβείο Thomas Mann, ενώ δύο χρόνια αργότερα η Jenny Erpenbeck ήταν υποψήφια και για το International Booker Prize. Επτά χρόνια αργότερα θα το κέρδιζε τελικά με το «Kairos». Κεντρική θέση στα βιβλία της Erpenbeck έχει η ιστορία, ο χρόνος, η έννοια της ταυτότητας, και ο αγώνας του ανθρώπου να βρει νόημα σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς.

Λίγα λόγια για το International Booker Prize

Η Jenny Erpenbeck γίνεται, όπως είδαμε, η πρώτη συγγραφέας στην ιστορία της Γερμανίας που κερδίζει το International Booker Prize. Την περσινή χρονιά νικητής αναδείχθηκε o Georgi Gospodinov για το μυθιστόρημα «Χρονοκαταφύγιο». Από το 2005, η κριτική επιτροπή του μεγάλου λογοτεχνικού θεσμού απονέμει το βραβείο στο συγγραφέα του καλύτερου μεταφρασμένου μυθιστορήματος που έχει μεταφραστεί στα αγγλικά. Εκτός από τη σπουδαία λογοτεχνική διάκριση η Jenny Erpenbeck κέρδισε και το χρηματικό έπαθλο ύψους £50.000 το οποίο θα μοιραστεί με τον Michael Hofmann ο οποίος επιμελήθηκε της μετάφρασης του «Kairos». Μαζί με το μυθιστόρημα της Erpenbeck, υποψήφια για το φετινό International Booker Prize ήταν το «Not a River» της Selva Almada, το «The Details» της Ia Genberg, το «Mater 2-10» του Hwang Sok-yong, το «What I’d rather not think about» της Jente Posthuma και το «Crooked Plow» του Itamar Vieira Junior.